aspekt społeczny
W odbudowywaniu przestrzeni publicznych szczególnie istotne jest wsłuchanie się w potrzeby społeczeństwa. Przestrzeń bez ludzi nie istnieje. Mimo zastosowania najlepszych technik projektowych żadna rewitalizacja nie przyniesie oczekiwanego efektu, jeżeli nie sprosta oczekiwaniom i potrzebom ludzi, którzy w tej przestrzeni mają funkcjonować. W tym celu przeprowadza się liczne dyskusje, ankiety, sondy i konsultacje społeczne. Aby zachować autentyczność danego obszaru, powinno się sprostać nie tylko oczekiwaniom ogólnej społeczności, która mogłaby się tam osiedlić, ale przede wszystkim lokalnych mieszkańców. Są to ludzie, którzy budują wartość historyczną tej przestrzeni i są z nią szczególnie związani. Zachowując balans między wytycznymi dla tych dwóch grup, przekształca się i unowocześnia daną przestrzeń, nie pozbawiając jej przy tym tożsamości, prawdy i tradycji.
Tempelhofer Feld, park na starym lotnisku Tempelhof w Berlinie
fot.: Matti Blume | Wikimedia Commons © CC BY 4.0
Przykładem miasta współpracującego ze swoimi mieszkańcami jest Berlin. W ostatnich latach rozwijają się tam plany rewitalizacyjne dotyczące czterech lotnisk: Gatow, Tempelhof, Schönefeld i Tegel. Dwa z nich są już zamknięte, a kolejne również zostaną wyłączone z ruchu lotniczego w miejsce powstającego portu lotniczego Berlin Brandenburg. Sporym wyzwaniem okazało się zrewitalizowanie tak dużych przestrzeni i nadanie im nowych, użytecznych funkcji. Miasto w oczekiwaniu na rozwiązanie tego zagadnienia zasięgnęło opinii społecznych. Z licznych dyskusji wynikło, że przestrzeń ta powinna zostać przeznaczona na tereny zieleni miejskiej, rekreacyjne i ogólnodostępne. Już po samym zamknięciu lotniska obszar ten był chętnie odwiedzany przez sąsiednich mieszkańców. Pasy startowe zostały udostępnione rowerzystom, rolkarzom i biegaczom. Wyznaczono specjalną przestrzeń z trawnikiem dla osób wyprowadzających psy. Na płycie lotniska organizowano różnego rodzaju targi i imprezy kulturalne. Współpraca władz miasta z jego mieszkańcami zaowocowała wykształceniem się przestrzeni integrującej, użytecznej i przyjaznej ludziom.
podejście proekologiczne
W obliczu istniejącego kryzysu klimatycznego równie ważnym aspektem w procesach rewitalizacji obszarów zdewastowanych staje się podejście proekologiczne. Śródmieścia miast są przestrzeniami szczególnie ubogimi w tereny zielone. Jest to jeden z powodów, dla których ludzie wyprowadzają się z centrów miast na przedmieścia lub na wieś. W procesie rewitalizacji przeprowadza się na samym początku badania dotyczące wartości przyrodniczej danego obszaru. Bada się istniejące na tym terenie gatunki zwierząt, owadów i roślin. Określa się stan gruntów i wód. Jeżeli są to tereny poprzemysłowe, to oczyszcza się je z toksyn i innych związków chemicznych, które zalegały tam przez lata. Próbuje się przywrócić zastany teren do stanu pierwotnego. W kształtowaniu nowej funkcji opracowywanej przestrzeni szczególną wagę powinno przykładać się do wprowadzenia w niej parków, skwerów i innej zielonej przestrzeni rekreacyjnej. Wszystkie te działania powinny jednak respektować badania dotyczące istniejącego tam ekosystemu.
High Line w Paryżu
fot.: Nicolas Vollmer | Wikimedia Commons © CC BY 2.0
Miastem, w którym chętnie przeplata się tereny zielone z kwartałami budynków, jest Paryż. Ze względu na uwarunkowania historyczne, procesy rewitalizacyjne są tam szczególnie precyzyjnie kształtowane i realizowane. W dbaniu o wartościową tkankę urbanistyczną nie zapomina się o znaczeniu terenów zielonych. Jednym z przykładów wplatających zieleń w ulice miasta jest adaptacja terenów po dawnych torach linii kolejowej Vincennes. Zdecydowano się na przearanżowanie porzuconej linii kolejowej na zielony trakt spacerowy. Trakt ten mierzy około 4,6 km długości, znajduje się częściowo na poziomie terenu ulic, a częściowo wznosi się na wysokość około 10 m, przechodząc przez stare zabytkowe wiadukty, pod którymi znajdują się galerie artystyczne. Wzdłuż traktu rosną drzewa, trawy, krzewy i kwiaty. Jest to miejsce szczególnie ważne dla okolicznych mieszkańców, którzy pragną znaleźć chwilę wytchnienia i uniknąć tras uczęszczanych przez turystów.
