Ruiny kościoła, błyszcząca tafla jeziora i miejsca kultury wśród drzew — taki romantyczny obraz stworzyła Aleksandra Bilacz z Politechnika Lubelska w ramach rewitalizacji zespołu Stawów Loretańskich w Chodlu, czyli pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. Bogusława Szmygina oraz Katarzyny Drobek. Praca bierze udział w konkursie „Najlepszy Dyplom” organizowanym przez SARP Oddział Lublin.
Wieś Chodel, w której zlokalizowany jest obszar opracowania, znajduje się w zachodniej części województwa lubelskiego. Autorka za lokalizację projektu wybrała zespół Stawów Loretańskich, znajdujący się w południowej części wsi.
plan obszaru opracowania
proj.: Aleksandra Bilacz
Zauważalny potencjał turystyczny tego terenu wynika z położenia w pobliżu ośrodków takich jak Kazimierz Dolny, Puławy, Nałęczów czy Sandomierz. Sama wieś Chodel znajduje się na terenie Chodelskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, który powstał, aby chronić zróżnicowane ekosystemy na tym terenie. Mimo to, w okolicy brakuje zorganizowanych terenów zielonych. Autorka zauważyła także brak obiektów kulturotwórczych czy niezależnych sal wielofunkcyjnych w miejscowości Chodel.
Na podstawie szerokiej analizy okolicznych terenów naturalnych, zabudowy oraz planów miejscowych, autorka stworzyła projekt rewitalizacji zespołu Stawów Loretańskich. Na jego terenie zaplanowała nie tylko subtelną konserwację ruin kościoła jezuitów, ale także stworzenie nowych obiektów: muzeum, ośrodka działań twórczych oraz restauracji. Towarzyszyć im będą pawilony rozmieszczone w różnych częściach terenu opracowania, w tym pawilon historyczny oraz wieża widokowa. Projekt podzielony został na trzy główne strefy: sacrum, profanum oraz strefę pomiędzy nimi — strefę transcendencji.
adaptacja ruin na klimatyczne miejsce spotkań
W strefie sacrum znajdują się ruiny kościoła jezuitów. Projekt Aleksandry Bilacz nie zakłada konserwacji w formie odbudowy brakujących fragmentów kościoła, a udostępnienie ich w przystępnej formie zwiedzającym. Dlatego we wnętrzu kościoła zaplanowane zostały metalowe, ażurowe kładki prowadzące przez ruiny na dwóch poziomach. W centralnej części ruin kościoła zaprojektowano otwartą przestrzeń, przeznaczoną do organizacji wydarzeń takich jak wystawy, koncerty itp.
ruiny kościoła — wizualizacja
proj.: Aleksandra Bilacz
adaptacja ruin — przekrój
proj.: Aleksandra Bilacz
Funkcję dialogu między strefą sacrum a profanum pełni muzeum, położone w centralnej części opracowania. Znajduje się w nim przestrzeń wystaw stałych, poświęconych historii zakonu jezuitów, a także sale konferencyjne. Większość powierzchni muzeum znajduje się poniżej poziomu gruntu, dzięki czemu nie ingeruje w naturalny krajobraz okolicy.
muzeum — wizualizacja
proj.: Aleksandra Bilacz
muzeum — przekroje
proj.: Aleksandra Bilacz
kultura i natura połączone w jeden projekt
Centrum działań twórczych znajdujące się w części obszaru opracowania położonej najbliżej innej zabudowy, to budynek dwukondygnacyjny. Kondygnacje odpowiadają układowi wznoszącego się terenu. Na niższym znajduje się przestrzeń otwarta dla zwiedzających wraz z punktem informacyjnym, a na wyższym pomieszczenia administracyjne. W ośrodku autorka przewidziała organizację warsztatów, wystaw i różnych innych wydarzeń kulturalnych.
ośrodek działań twórczych — wizualizacja
proj.: Aleksandra Bilacz
ośrodek działań twórczych — przekrój
proj.: Aleksandra Bilacz
W pobliżu centrum działań twórczych zaprojektowano restaurację, w której również zadbano o połączenie z naturalnym krajobrazem. Jej budynek jest częściowo wkomponowany w teren, a sala jadalna znajduje się na poziomie lustra wody jeziora położonego tuż obok.
restauracja — wizualizacja
proj.: Aleksandra Bilacz
Poza głównymi budynkami, na terenie opracowania znalazły się jeszcze pawilony o indywidualnych funkcjach. Obiekty te łączy minimalistyczna forma, niedominująca w krajobrazie. Pawilony, wpisane w naturalne ścieżki i wytyczone szlaki, stanowią miejsce schronienia i odpoczynku wśród kompleksu stawów.
pawilony — wizualizacja
proj.: Aleksandra Bilacz
Pierwszy od strony wsi pozwala na zapoznanie się z historią regionu, kolejny towarzyszy ścieżce sacrum i formą przypomina pnie drzew, a następne dwa to punkty widokowe rozmieszczone w przeciwległych częściach kompleksu. W pobliżu ruin kościoła autorka zaprojektowała jeszcze symboliczny pawilon o okrągłej formie, pozwalający na duchową refleksję, a głębiej wśród drzew pawilon sensoryczny, w którym pobudzić można wszystkie zmysły.
pawilony — wizualizacje
proj.: Aleksandra Bilacz
Opracowanie Aleksandry Bilacz to obszerna i pogłębiona propozycja dialogu między architekturą, naturalnym środowiskiem a indywidualnym doświadczeniem człowieka. Dzięki połączeniu dbałości o pozostałości istniejącego obiektu kościoła wraz z koncepcjami nowych, subtelnych zabudowań, autorka stworzyła wizję kompleksu Stawów Loterańskich dostępnych dla mieszkańców i turystów, a zarazem wciąż naturalnych i dzikich.
