Blizny miasta. Jaka przyszłość czeka kamienice przy ulicy Waliców w Warszawie?

Ola Kloc

16 maja '25

projekt rewitalizacji kamienic przy ulicy Waliców 10, 12 i 14 w Warszawie

Ulica Waliców to szczególny adres na warszawskiej Woli. Prawie w całości mieściła się w granicach getta, w tutejszych ruinach ukrywali się warszawscy robinsonowie, a po wojnie większość jej zabudowy została zniszczona. O trudnej historii tej części stolicy przypominają ostańce, kamienice, które przetrwały i które mieszczą w swych poranionych murach bolesne wspomnienia.

warszawskie ostańce

Trzy opuszczone kamienice czynszowe przy ulicy Waliców — pod numerami 10, 12 i 14 — od 2018 roku wpisane są do rejestru zabytków. Przetrwały wojenne naloty, uniknęły powojennej odbudowy. Dziś — puste — niszczeją, choć wzbudzają zainteresowanie architektów z całego świata. Jaka czeka je przyszłość?

Architekci z warszawskiej pracowni Grupa 5 Architekci, zespół doświadczony w architektonicznych renowacjach, zaproponował projekt adaptacji popadających w ruinę obiektów na funkcję użyteczności publicznej, w tym siedzibę Fundacji Auschwitz-Birkenau.

kamienica przy ul. Waliców 14 w Warszawie

fot.: Adrian Grycuk | Wikimedia Commons © CC BY-SA 3.0 pl

Koncepcja zakłada połączenie istniejącej tkanki z nową — dobudowane części dopasowane mają być do pierzei ulicy i odpowiadać gabarytom zniszczonych fragmentów oryginalnych kubatur.

Projekt spełnia zalecenia konserwatorskie dotyczące zachowania walorów zabytkowych oraz wyeksponowanie samych budynków. Nasza koncepcja rozbudowy i powstania nowych budynków w harmonijny sposób łączy się w jednolitą kompozycyjną całość z odróżnieniem architektury historycznej od dodawanej

— tłumaczą architekci.

niezagojona rana

Kamienica pod numerem 10, zachowana w najlepszym stanie, w projekcie poddana jest najmniejszej ingerencji. W częściowo zniszczonym budynku numer 12 architekci proponują uzupełnienie zburzonych fragmentów przeszkloną konstrukcją, tak, aby wyraźnie rozdzielić nową architekturę od istniejącej. Najbardziej doświadczony przez zniszczenia wojenne obiekt pod numerem 14, o którym dziś przypominają nagie ceglane mury, czekają największe zmiany. Zamiast nowej kubatury, architekci zaprojektowali w tym miejscu wymowną pustkę.

widok na zabudowę przy ulicy Waliców 14

Przestrzeń frontu kamienicy Waliców 14 zostaje zadaszona, choć kubatura pod dachem pozostaje niezabudowana ścianami. Ukształtowanie połaci dachów odpowiada formie kopertowej zadaszenia kamienicy z lipca 1944, sprzed jej wyburzenia. […] Zadaszenie kreuje miejsce, wyodrębniając je z przestrzeni ulicy, zapewnia, a zarazem symbolizuje ochronę i schronienie. Brak wprowadzenia ścian pod zadaszeniem zapewnia połączenie przestrzeni budynku z ulicą, pozostawiając widoczną wojenną ranę

— wyjaśniają autorzy projektu.

Tak przygotowana przestrzeń służyć ma funkcjom użyteczności publicznej — biurowej, usługowej i wstawienniczej. Dostępne mają być także dziedzińce kamienic przekryte szklanymi zadaszeniami.