Elewacja to wizytówka każdego budynku. Powszechnie stosowana metoda lekka-mokra coraz częściej ustępuje innym rozwiązaniom, takim jak okładziny ceramiczne, kamienne, drewniane czy fasady wentylowane. Ciekawym, zabiegiem estetycznym, który może wyróżnić budynek, jest zastosowanie na elewacji ceramicznych dachówek.
Szczegóły konstrukcyjne
Projektowanie elewacji z dachówki ceramicznej nie odbiega szczególnie od projektowania dachu. Układ warstw jest podobny jak na połaci. Elementem konstrukcyjnym zamiast krokwi jest ruszt mocowany do ściany za pomocą konsol. Elementy konstrukcji mogą być drewniane bądź metalowe (stalowe lub aluminiowe). Ze względu na specyfikę rozwiązania oraz aspekty ekonomiczne najczęściej stosowane są konsole stalowe zabezpieczone przed korozją oraz ruszt drewniany. Całość uzupełniają materiał izolacyjny oraz membrana.
Takie rozwiązanie projektuje się podobnie jak każdą inną fasadę wentylowaną, biorąc po uwagę ciężar własny konstrukcji i pokrycia, parcie/ssanie wiatru oraz inne obciążenia rzadziej występujące (np. parcie tłumu, elementy instalacyjne). Oprócz obliczenia konstrukcji rusztu, rozstawu konsol i doboru odpowiednich kotew wymagane jest obliczenie ilości łączników termoizolacji. Minimalna ich liczba wskazana jest w załączniku do PN-EN 1996-1-11 i, jeżeli producent izolacji nie ma innych wytycznych zawartych w krajowej lub europejskiej ocenie technicznej, wynosi ona 4 szt./m2.
Jeśli budynek ma dodatkowe wymagania pożarowe, również trzeba je uwzględnić w projekcie elewacji. Dachówka jako produkt niepalny przypisany klasie A1 nie pogarsza klasyfikacji ogniowej przegrody.
Dachówki na elewacji — trend w architekturze
fot. Wienerberger, Actua 10
Zamocowanie dachówek
Zarówno na dachach stromych (o nachyleniu powyżej 60°), jak i elewacjach wymagane jest mechaniczne mocowanie każdej dachówki. Elementy układa się „luźno', aby zmiany materiałowe wynikające z rozszerzalności termicznej nie powodowały awarii konstrukcji. Przewagą elewacji wykonanych z dachówek przy takim ułożeniu jest brak konieczności stosowania dodatkowych dylatacji, ponieważ projektowana tolerancja na zamkach kompensuje rozszerzalność termiczną materiału. Dachówki na elewacji mocuje się używając wkrętów oraz spinek bocznych.
Dachówki na elewacji — trend w architekturze
fot. Wienerberger, Frédéric MIETTE PHOTOTANDEM ART Architecture Angélique Thomas
Obliczenia termiczne
Zgodnie z warunkami technicznymi2 współczynnik przenikania ciepła ścian zewnętrznych w budynkach mieszkalnych nie powinien być wyższy niż UC(max) = 0,20 W/(m2K). Współczynnik ten oblicza się zgodnie z PN-EN ISO 69463 dla przegrody niejednorodnej. Dodatkowo uwzględnia się pustki powietrzne w warstwie izolacji (gdy występuje jedna warstwa termoizolacji łączonej do czoła) oraz łączniki metalowe przechodzące przez warstwę izolacji. Jeżeli poprawka nie przekracza 3% wartości U, nie jest uwzględniana. Przy dobrze wentylowanych szczelinach wentylacyjnych, które występują przy elewacji układanej z dachówek, zgodnie z normą pomija się opór cieplny szczeliny oraz warstw występujących za pustką powietrzną, a opór przejmowania ciepła na zewnątrz zwiększa się z 0,04 do 0,13 m2 K/W.
Kluczowym punktem jest estetyczne połączenie dachu i elewacji. Najczęściej połączenie realizowane jest przez zastosowanie ukrytej rynny. Ważne jest, aby w miejscu połączenia nie było mostków termicznych, dlatego w niektórych przypadkach konieczne jest wykorzystanie wkładek z materiału izolacyjnego o lepszych parametrach termicznych. W niektórych modelach połączenie można wykonać za pomocą dachówek mansardowych, a w przypadku produktów, w których takie elementy nie występują, można posiłkować się obróbką blacharską oraz odpływem wody w przyziemiu.
Dachówki na elewacji — trend w architekturze
fot. Wienerberger, Patrimone_Architect_Zampone Architectuur
Ograniczenia w stosowaniu
Wymagania, jakie powinien spełniać budynek, narzucone są przez przepisy budowlane oraz zapisy planu zagospodarowania przestrzennego czy warunków zabudowy. Plan zagospodarowania przestrzennego, w którym najczęściej podaje się maksymalną wysokość budynku, dopuszczalny przedział nachylenia połaci, itp., rzadko ogranicza inwestorowi możliwości kreowania elewacji. Ze względu na zawarte w przepisach wymagania podstawowe system może być stosowany w całej Polsce, we wszystkich strefach wiatrowych, oczywiście po przygotowaniu projektu konstrukcyjnego.
Zgodnie z §225 warunków technicznych elementy okładzin elewacyjnych powinny być mocowane do konstrukcji budynku w sposób uniemożliwiający ich odpadanie w przypadku pożaru, w czasie nie krótszym niż wynikający z wymaganej klasy odporności ogniowej dla ściany zewnętrznej. Firma Wienerberger jako pierwszy producent w Polsce uzyskała pozytywną opinię Instytutu Techniki Budowlanej o możliwości stosowania na elewacji dachówki karpiówki w budynkach niskich i średnio wysokich, spełniając wymaganie 30 minut.
Dachówki na elewacji — trend w architekturze
fot. Wienerberger, Rovearchitecten
Trwałość główną zaletą
Oprócz wysokiej wartości estetycznej elewacja z dachówek odznacza się dużą trwałością przy relatywnie niskiej cenie w stosunku do innych fasad wentylowanych. Dachówki ceramiczne nie ulegają wpływom warunków atmosferycznych w czasie, czego dowodem są starsze budynki i stan pokrycia, który można na nich zastać. Kolor dachówek ceramicznych uzyskiwany jest w procesie wypału, dzięki czemu zachowuje stabilność w długim czasie. Dachówki marki Koramic mają również 30-letnią gwarancję na mrozoodporność, potwierdzającą jakość i trwałość produktu.
Dachówki na elewacji — trend w architekturze
fot. Wienerberger, Rovearchitecten
mgr inż. Maciej Brzozowski
[1] Eurokod 6 - Projektowanie konstrukcji murowych — Część 1-1: Reguły ogólne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych.
[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z późn. zm.
[3] PN-EN ISO 6946 Komponenty budowlane i elementy budynku — Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła — Metoda obliczania.
