Architektura nadzoru

03'08

Architektura nadzoru

03'08

architektura nadzoru


Zwykło się mówić, iż architektura to sztuka ograniczania przestrzeni. Wyznaczania granic między tym co wewnętrzne i zewnętrzne, tym co prywatne i publiczne, tym co dostępne i niedostępne. W kontekście rozmowy o tworzeniu architektury penitencjarnej bądź architektury budynków o zaostrzonej kontroli (rozmowy, która pojawia się bardzo sporadycznie na forach architektonicznych), słowo „ograniczanie” nabiera znaczenia szczególnego, w którym ów aspekt tworzenia barier, dostępności i niedostępności wysuwa się na plan pierwszy. Ograniczenie w tym przypadku ma za zadanie nie tyle kształtować przestrzeń, co ludzi — ich zachowania, interakcje, skłonność do podporządkowania się regułom. Tymczasem w szerszym kontekście jest to architektura przede wszystkim prospołeczna, której zadaniem jest przywracać człowieka, jako podmiotu, społeczeństwu — resocjalizować, wychowywać, wspierać w wychowywaniu.

W publikacjach, na które trafią Państwo w bieżącym numerze pisma nie sposób nie zauważyć pewnego kontrastu — kontrastu świadomie zaakcentowanego, potwierdzającego fakt kolosalnej rozbieżności, przede wszystkim formalnej i estetycznej, pomiędzy architekturą penitencjarną w Polsce i za granicą; fakt, który (rzekłby niejeden postępowy architekt) wskazywałby na to, że mamy sporo do nadrobienia bądź (rzekłby przeciętny mieszkaniec Polski) pozostajemy w zdrowy sposób zdystansowani do nazbyt liberalnego Zachodu.
W więzieniu w austriackim Leoben oprócz strażników, więźniów wychowuje, przynajmniej w założeniu, wszechobecna sztuka współczesna. W najnowocześniejszej polskiej jednostce tego typu — w piotrkowskim areszcie — zwracamy uwagę przede wszystkim na ilość, solidność i różnorodność zabezpieczeń, architektura sprowadzona do funkcji jest zaledwie tłem. Pokazanie szansy i namiastki godnego życia kontra przekryta siatką klatka spacerniaka; próba uwrażliwienia kontra wrzucenie w schemat; kontrolowane otwarcie kontra superkontrolowane zamknięcie.

Odpowiedź na pytanie, jak powinna wyglądać architektura „zamknięcia” nie jest łatwa i trudno ją jednoznacznie określić. Akceptując inność, nie lekceważąc i nie wykluczając jej, dajemy zarazem szansę. W kontekście debaty o wpływie przestrzeni na efekty resocjalizacji, na pytanie o kształt tej przestrzeni nasuwa się odpowiedź: „tak jak każda, powinna być tworzona z myślą o użytkowniku”. Indywidualne podejście w tym przypadku jest jednak, co oczywiste, utopią — i z przyczyn społecznych, i ekonomicznych.

Sylwia Ratajczyk


WYDARZENIA

  • Nagrody rozdane (Magda Broniatowska) 14
  • Pozostało tylko zbrojenie (Anna Pleszko) 16
  • Nagroda im. Macieja Nowickiego (Małgorzata Tomczak) 17
  • Hiszpańskie dyplomy (Agnieszka Stępień) 18
  • Wycinanka (Marta Boguta) 19
  • Architektura dla ikon (Paweł Kraus) 20
  • Muzeum nie dla sztuki (Paweł Kraus) 21
  • Świeże spojrzenie na przestrzenie (Agnieszka Szeffel) 22
  • Publiczne pole walki (Magdalena Sądel) 22
  • Betonowe „abrakadabra” (Filip Daszkiewicz) 23
  • Debaty nad krajobrazem (Agnieszka Stępień) 23
  • Sztuka w szpitalu psychiatrycznym (Justyna Niewiara) 24
  • Zuryskie pokoje (Jerzy Wilk) 24
  • Architektura rozwijana w czasie (Barbara Stec) 25
  • Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie 26
  • Informacje o konkursach, zaprosili nas… 27
  • Budowniczowie chińskiego raju (Anna Pleszko) 28
  • Bastion – Marcin Molenda (Agnieszka Szeffel) 30


TEMAT NUMERU: ARCHITEKTURA NADZORU

  • re: socjalizacja 34
    Agnieszka Sutkiewicz
    teatr więzienia wczoraj i dziś — socjologiczne i psychologiczne aspekty projektowania
    architektury penitencjarnej
  • w trosce o człowieka (s.39)
    Paweł Kraus
    zakład karny w mieście na przykładzie projektu dyplomowego Agnieszki Sutkiewicz
  • w złotej klatce 40
    Weronika Boszko
    Centrum Sprawiedliwości w Leoben, proj.: hohensinn architektur
  • w polskim Alcatraz 48
    Katarzyna Siwiec
    Areszt Śledczy w Piotrkowie Trybunalskim, proj.: PPiRI „Bipro-Bumar” Sp. z o.o.
  • więzienia w Polsce: 2008 (s.53)
    Marcin Molenda
    relacja na temat sytuacji polskiego więziennictwa
  • wakacje pod paragrafem 54
    Eckhard Gerber
    zakład karny dla młodocianych przestępców w Raßnitz, proj.: Gerber Architekten
  • szpital przemienienia 58
    Maciej Kudłacik
    szpital psychiatryczny Bichat w Paryżu, proj.: Emmanuelle Colboc
  • na straży 66
    Sylwia Ratajczyk
    Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu, proj.: BPB „Projektus” Sp. z o.o.
  • ARCHIWIRTUALNOŚCI
    panomapticon 72
    Tomasz Stanisławczyk
    projekt przebudowy więzienia Koepel w Arnhem, proj.: OMA
  • ROZMOWY A&B
    obrazy miasta 76
    Magdalena Sądel
    rozmowa z Wojciechem Gilewiczem
  • DESIGN
    Zapis aury 80
    Paweł Kraus
    biżuteria marki Lua Lua Justyny Niewiary
  • WSPOMNIENIA I REFLEKSJE
    „Śmierć przez przeciętność. Wspomnienia architekta” 82
    Wojciech Albert Leśnikowski
    „Pod wiatr” — czternasta część autobiografii Wojciecha Leśnikowskiego
INSPIRATIONS