Architektura biurowa

podstawowe elementy architektury biurowej

Przestrzenie biurowe i ich projektowanie możemy podzielić na dwa główne aspekty. Pierwszy — „opakowanie”, czyli sama bryła budynku, jej otoczenie i związane z tym aspekty atrakcyjności lokalizacyjnej. Druga — „zawartość”, czyli wewnętrzny układ przestrzenny — przestrzeń biurowa, komunikacja oraz cała infrastruktura pomocnicza, czyli — biurowa architektura wnętrz.

założenia dobrej przestrzeni biurowej

Na pytanie, jak obecnie tworzyć dobre przestrzenie biurowe, należałoby odpowiedzieć prosto — pro publico bono. Obecnie nie chodzi już tylko o tworzenie w tkance miasta wyizolowanych/wyspecjalizowanych funkcjonalnie obiektów. Zrównoważony rozwój polis powinien odbywać się wielopłaszczyznowo. Architektura biurowa powinna być tego manifestacją, gdyż rozwija się ona najbardziej dynamicznie napędzana prywatnymi inwestycjami. Powinna być wielofunkcyjna, aby uniknąć urbanistycznej monokulturowości kwartałów zabudowy. Powinna być społecznym i urbanistycznym katalizatorem usługowo-biurowym integrując okoliczne obiekty mieszkalne. Chodzi o stworzenie obiektów, które oprócz swojej dedykowanej i hermetycznej funkcji biurowca otworzą się w części przyziemia na pomysł ogólnodostępnych przestrzeni usługowych, reprezentacyjnych przestrzeni wspólnych, stref rekreacyjnych a może i systemu parkingów, których tak brakuje w dużych miastach. Funkcje, które oprócz samej pracy dla bezpośrednich użytkowników biurowca, pozwolą także na spędzanie tam wolnego czasu — im i okolicznym mieszkańcom.

Z drugiej strony, wracając do „opakowania” i „zawartości” architektury biurowej to możemy, ba, nawet musimy, postawić jednak grubą graniczną linię pomiędzy obiema stronami tej architektury. O ile pierwsza z nich ma być wizytówką inwestora i jego „logotypem” w tkance miasta i być otwarta na zewnątrz dosłownie i w przenośni, to ta druga ma pełnić funkcję czysto praktyczną, ale poprzez jej izolowanie od tego, co na zewnątrz — stworzenia enklawy, miejsca biurowego atrakcyjnego dla pracowników i sprzyjających ich kreatywności.

od czego rozpocząć projektowanie bryły biurowca?

Tworząc bryłę budynku, jesteśmy z reguły ograniczeni szeregiem obwarowań planu zagospodarowania przestrzennego, decyzjami konserwatorów, architektów miast, zastaną tkanką urbanistyczną itd. Z reguły ta lokalizacyjna polemika pomiędzy ideą architekta, twórcy a koniecznością miejsca, ulega dodatkowemu nagięciu przez inwestora, który, z wiadomych względów chce, by jego obiekt był „perłą”. Czy skończy się na rzucaniu perłami, czy na faktycznie ambitnym projekcie powstałym na skutek owocnego dialogu pomiędzy stronami? To będzie już wynik ciężkiej i często stresującej pracy architekta. Ogólnie rzecz biorąc, należy pamiętać, że rzadko kiedy nawet najwspanialszy, najbardziej oryginalny projekt uda się zrealizować, jeśli koszty realizacji będą abstrakcyjnie duże. Architektura biurowa ma być głównie utylitarna. Owszem, ma być wizytówką inwestora, ale... w ograniczonym budżecie. Jeżeli nie projektujemy akurat biurowców dla megakorporacji, to należy liczyć się z tym, że koszt inwestycji będzie skwapliwie zdefiniowany i krojony tam, gdzie to tylko możliwe.

Więc mamy paradygmat — architekturę biurową należy projektować ekonomicznie. Nie chodzi tu oczywiście o wykorzystywanie najtańszych rozwiązań konstrukcyjnych i materiałów, ale o umiar. Tworzony obiekt ma pośrednio być narzędziem inwestora. Narzędziem do odnoszenia zysków. Jest inwestycją i jak każda inwestycja wymaga nakładów finansowych, które w założeniu zwrócą się inwestorowi z nawiązką. Dlatego obiekt musi mieć określony czas amortyzacji kosztów swojego powstania względem potencjalnych zysków inwestora z tej inwestycji. Nie ma tu reguły jasno mówiącej, że bogatszy inwestor „da więcej”. Wynikać to będzie głównie z wewnętrznej polityki tej firmy i zostanie z reguły jasno określone na etapie przedprojektowym. Jeśli nie — warto wybadać grunt. Z czystego lenistwa i pragmatyzmu, by nie dodawać sobie zbędnej pracy projektowej, jasno określić z góry założenia i na co możemy sobie pozwolić na etapie pracy twórczej.

Mając już te przyziemne aspekty załatwione, można przejść do rozwiązań autorskich samej architektury obiektu, próbując znaleźć złoty środek pomiędzy zwykle sprzecznymi założeniami inwestora i planu miejscowego. Oczywiście każdemu zależy na atrakcyjności przestrzeni miejskiej i wręcz ikonicznych budynkach w nią wpisanych. Czasami powstają w wyniku tego zderzenia biurowe obiekty, które będą ponadczasowe.

jak zaprojektować wnętrza w architekturze biurowej?

Aby odpowiedzieć na pytanie, jak stworzyć dobre i atrakcyjne przestrzenie biurowe, należałoby przyjrzeć się rozwojowi tej architektury na przestrzeni ostatniego stulecia. Na przestrzeni tak długiego przedziału czasu można dostrzec zmianę rewolucyjną w przestrzeniach biurowych, jednak same zmiany w podejściu do projektowania przestrzeni biurowych następowały za pomocą ewolucyjnych, choć za każdym razem znaczących kroków. Zmiana nastąpiła głównie w podejściu samego pracodawcy względem podmiotu świadczącego pracę — pracownika. Człowiek z punktu widzenia maszyny pracy jest tworzywem, które architekt, za pomocą wizji inwestora i tworzywa swojej architektonicznej wizji, przeobraża w twór — przestrzeń biurową. Z tej perspektywy człowiek jest tylko elementem układanki i, niestety, przez wiele dziesięcioleci, nie był jej najważniejszą częścią. Z reguły problemem była sama przestrzeń, a właściwie… jej brak. Mieliśmy małe albo chaotyczne przestrzenie zatęchłych pokoików, albo klaustrofobiczne boksy pracowniczych hal. Dopiero zmiana podejścia do samego człowieka i interdyscyplinarne badania nad nim w kontekście pracy i psychologii pracy uświadomiły nam, że człowiek nie jest maszyną. Pęd za ciągłych, wykładniczym zwiększaniem wydajności pracy nie może być realizowany poprzez szufladkowanie pracownika. W metodzie kija i marchewki — kij przestał się sprawdzać.

Należało dać pracownikowi więcej swobody. Stąd idea otwartej przestrzeni (open space). Przykładem poszukiwania formy i funkcji takiej idei może być zrealizowany projekt Next Hydroponic Plant. Okazało się, że człowiek, który dobrze czuje się w swojej pracy, jest dużo bardziej wydajny i kreatywny, co przynosi wymierny efekt firmie, która potrafiła stworzyć pracownikom odpowiednie warunki pracy. Stąd w kolejnych latach dalsze rozluźnienia idei samej pracy powołały do życia coś takiego jak konstrukt pracy zdalnej. Gdybyśmy się tu zatrzymali, to doszlibyśmy do wniosku, że w takim razie architektura biurowa już nikomu nie jest potrzebna, bo idea pracy rozproszonej zdewaluowała wartość biura i biurowca. Ostatnie badania w tym zakresie nie pozostawiają jednak wątpliwości, że tak nie jest. Praca zdalna jest, owszem, pewną alternatywą lub substytutem z punktu widzenia modelu zatrudnienia, jednak dla samego pracownika i pracodawcy niekoniecznie jest to wyjście najlepsze. Dlaczego dla pracodawcy — wiadomo, głównie kontrola nad pracą. Dlaczego jednak dla pracownika?

Otóż okazało się, że model pracy zdalnej jest po kilku latach pracy dla wielu ludzi sporym obciążeniem psychicznym. Dochodzi nawet do depresji spowodowanej brakiem jasno wydzielonych fragmentów dnia poświęconych na pracę i pozostałe czynności życia. Dochodzi do tego aspekt społeczny — rzeczywistego lub urojonego wykluczenia; aspekt „braku domu”, gdy nasz dom zmienia się w miejsce pracy; aspekt braku czasu wolnego — gdy nie ma jasno określonych godzin pracy i pracownik staje się więzieniem czasu pracy bez określonego rytmu dobowego itd.

najnowsze trendy i przyszłość architektury biurowej

Model pracy zdalnej nie okazał się panaceum i rozwiązaniem ostatecznym. Nie nazwałbym tego może ślepą uliczką, bo jest to rozwiązanie w wielu przypadkach jedynie słuszne, ale jest to raczej odnoga w głównym nurcie podejścia do pracy, pracownika i samej przestrzeni pracy. Natomiast co dalej? Jak w takim razie projektować przestrzenie biurowe i czy w ogóle to robić? Warto spojrzeć tu na doświadczenia megakorporacji, które problem zarządzania ludźmi mają niejako wpisany od dekad w status funkcjonowania i metodą prób i błędów szukają idealnego rozwiązania tego problemu.

Odpowiedź jest krótka, co nie znaczy, że prosta w interpretacji — przestrzeń biurowa ma przypominać dom.

Nie jest to przepis, a raczej wskazówka na to, jak stworzyć dobrą architekturę biurową. Dla każdego z nas dom będzie znaczył co innego, natomiast można znaleźć wspólny mianownik dla nas wszystkich, albo przynajmniej dla danej grupy zawodowej, która z danej przestrzeni biurowej będzie korzystać. I tak dochodzimy do wniosku, że taki home space powinien być niejako fuzją open space i domowej pracy zdalnej. Dawać przestrzeń, ale niekoniecznie z jasno przypisanymi stanowiskami pracy — mogą to być aranżacje przestrzenne „pokoi” — salonu, kuchni, sypialni, sali treningowej. Wszystko to by stworzyć nam iluzję domu, drugiego domu, w którym pracujemy, ale bez przykrych konsekwencji pracy zdalnej — możemy z niego wyjść.

Oczywiście nie każdy rodzaj przestrzeni biurowej możemy aranżować w tak ambitny sposób. Część architektury biurowej urzędów, banków i instytucji, a więc tych pojawiających się na styku urzędnika i petenta, będzie organizowana zupełnie inaczej niż architektura biurowa, którą omawialiśmy przed chwilą. W tych przypadkach, gdzie przenikają się te strefy influencji obu stron biurowego kontaktu, należy być bardziej konserwatywnym i zachowawczym w projektowaniu.

Architektura i edukacja

Poznaj współczesne przykłady projektowania środowiska nauki, sprzyjające przyswajaniu wiedzy. Jak projektować szkoły, by były bardziej przyjazne i służyły uczniom? Centra edukacyjne ukierunkowane na przyszłość? Dobra architektura edukacji, która wpływa na proces kształcenia.

architektura przestrzeni edukacyjnych

W wieku 6–7 lat u dzieci rozwija się potrzeba uczenia się poprzez działanie. Jest to także moment na odnalezienie się w społeczności poza ogniskiem domowym. Kształtują się nawyki uczenia i umiejętności społeczne. Jakość sal opieki dziennej, przedszkoli, czy szkół, ma bezpośredni wpływ na procesy kształcenia. Niezależnie od tego, czy jest to sektor publiczny czy prywatny, system edukacji i jego funkcjonowanie odzwierciedla ideały danego społeczeństwa. Lokalizacja wydziałów uczelni, czy różnego rodzaju centrów badawczych, często wskazuje na ich prestiż lub jego brak. Funkcjonowanie systemów demokratycznych opiera się na jakości kształcenia jego obywateli, nic więc dziwnego, że jakość nauczania i jego przestrzeni, ma ogromne znaczenie dla przyszłych pokoleń.

szkoła przyszłości

Dzisiejszy system edukacji powstał w okresie rewolucji przemysłowej. Rozdźwięk pomiędzy potrzebami rynku pracy a ofertą edukacyjną jest coraz bardziej odczuwalny. Technologia w coraz szybszym tempie zmienia rzeczywistość w jakiej funkcjonujemy. Przewiduje się, że do końca tego wieku roboty zastąpią 70% obecnych zawodów. Tablety w szkołach zamiast ciężkich plecaków to norma w krajach azjatyckich, przodujących w rankingach najlepszych systemów edukacji. Sala lekcyjna musi zmienić swoją dotychczasową formę. Oprócz bezpieczeństwa i skupienia ważne jest zadbanie o higienę zdrowia psychicznego oraz przestrzeń sprzyjającą twórczemu myśleniu. W procesie uczenia się zaczynają nabierać na znaczeniu umiejętności oparte na kreatywności i zdolności krytycznego myślenia, których nie da rady zastąpić automatyzacja.

środowisko sprzyjające uczeniu się

Współczesne zainteresowanie szkołami leśnymi, czy pedagogiką Marii Montessori, która wspiera indywidualizm i wolność myśli, zachęcając do samodzielnego decydowania, wskazuje kierunek rozwoju klasie lekcyjnej. Dobrze zaprojektowane wnętrza nauczania można podpatrywać także w Skandynawii. Program zaprojektowanego przez COBE w małej skali, publicznego przedszkola „Dziecięca wioska” przewiduje liczne miejsca spotkań, zastąpienie ścian siatkami inicjującymi interakcje, czy monochromatyczność, która jakby oczekuje na „wypełnienie” swojej przestrzeni kolorami dzieci i dopasowanie do ich potrzeb.

zasady projektowania przestrzeni nauki

Christopher Alexander w „Języku Wzorców” proponuje decentralizację procesu uczenia na rzecz siatki wydarzeń w granicach całego miasta, w formie różnego rodzaju kursów, warsztatów i centrów edukacyjnych. Ważnym urbanistycznie zagadnieniem są tu kampusy uniwersyteckie, ponieważ są to kompleksy całościowe, obejmujące także wiele funkcji wspierających, takich jak akademiki, biblioteki, punkty druku, bary etc. Ich alienacja nie wydaje się dobrym rozwiązaniem ani dla studentów, ani dla mieszkańców. Wplecenie uczelni w tkankę miejską ma bowiem ogromny potencjał miastotwórczy.

Architektura handlowa

Architektura handlowa to centra handlowe, autonomiczne butiki, sklepy oraz showroomy, czyli przestrzenie, w których prowadzona jest sprzedaż. Spełnia jednak również funkcje poboczne.

determinanty i funkcje architektury handlowej

Rozwój architektury handlowej przez dekady uzależniony był od ustroju państwa, na obszarze którego występowała. Wprawdzie zarówno w tych komunistycznych, jak i kapitalistycznych służyła do zawierania transakcji, jednak dopiero uwolnienie od gospodarki centralnie planowanej przekształciło ją z miejsca zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych w rezerwuar atrybutów lajfstajlowych, przestrzeń spędzania wolnego czasu i Augé’owskie nie-miejsce.

architektura handlowa w krajach komunistycznych

Komunistyczna architektura handlowa stanowi odłam budownictwa socrealistycznego, które narodziło się, a następnie rozprzestrzeniło w ZSRR i jego republikach satelickich. W wielu miastach dawnego bloku komunistycznego zachowały się relikty projektowania w tej manierze. Jednak obok nich powstało także wiele artystycznie wartościowych obiektów modernistycznych. W Polsce do takich należą wybrane pawilony PSS „Społem” i niektóre domy towarowe: katowicki ZENIT (projekt: Mieczysław Król, Jurand Jarecki), poznański tzw. Okrąglak (Marek Leykam), łódzki CENTRAL (Maciej Gintowt, Ewa Krasińska, Maciej Krasiński) czy krakowski JUBILAT (Jadwiga Sanicka).

kapitalistyczna architektura handlowa

Przełom nastał w latach dziewięćdziesiątych minionego wieku — upadek żelaznej kurtyny i otwarcie na globalizację spowodowały, że architektura handlowa w krajach kapitalistycznych zaczęła ulegać konwergencji. Skutki tego procesu są obserwowalne we wszystkich ośrodkach miejskich: każdej aglomeracji została oddana do dyspozycji co najmniej jedna galeria handlowa, zbudowana według podobnego schematu, co jej odpowiednik w innej szerokości geograficznej. Wiele przedmieść obrosło obłożonymi blachą falistą hipermarketami i marketami budowlanymi. Architektura handlowa zaczęła się namnażać.

zmiana języka nazewnictwa architektury handlowej

Transformacji ustrojowej i boomowi budowlanemu architektury handlowej towarzyszyła ewolucja języka służącego opisowi nowej rzeczywistości. Określenia takie jak dom towarowy czy pedet zyskały status lingwistycznych anachronizmów i zostały wyparte przez galerie handlowe, podobnie jak rzeczownik sklep utrzymał się w użyciu prawie wyłącznie w odniesieniu do tych z asortymentem spożywczym, podczas gdy inne dobra — zwłaszcza te luksusowe, z segmentu premium — oferowane są w butikach, salonach firmowych i showroomach.

estetyka architektury handlowej

Wraz z osiągnięciem przez gospodarkę światową fazy „turbokapitalizmu” — jak określił ją Edward Luttwak — zaczęto przywiązywać coraz większą wagę do oprawy przestrzeni, w których prowadzona jest sprzedaż. W związku z tym, że współcześnie nie mają już jedynie zaspokajać popytu, lecz także go generować, muszą być wizualnie atrakcyjne, a przy tym wzbudzać pozytywne emocje. Dlatego też ich projektowanie i urządzanie aktualnie wymaga wręcz talentu scenograficznego i umiejętności uzgadniania z regułami visual merchandisingu. W efekcie urzeczywistniają się nietuzinkowe realizacje: z jednej strony takie całkiem serio jak Ágora-Bogotá (proj. Architects Consorcio Bermúdez Arquitectos + Estudio Herreros) lub hybrydowa hala targowa w Rotterdamie (MVRDV), z drugiej — odwołujące się do poczucia humoru jak subtelne OKIO (Taller KEN) czy dosadne Owca i Pies z Tirau.

Architektura i kultura

Architekturą przestrzeni kulturowych nazywamy obiekty użyteczności publicznej służące zaspokajaniu potrzeb w zakresie kultury, obejmujące wszystkie jej dziedziny, takie jak sztuka, muzyka, literatura, kinematografia, teatr etc.

czym jest architektura przestrzeni kulturowych?

To obiekty użyteczności publicznej służące zaspokajaniu potrzeb w zakresie kultury, obejmujące wszystkie jej dziedziny, takie jak sztuka, muzyka, literatura, kinematografia, teatr etc.

przykłady architektury przestrzeni kulturowych

Instytucje, za których pośrednictwem prowadzona jest działalność kulturalna, wymagająca adekwatnej infrastruktury, to przede wszystkim muzea i galerie, biblioteki i mediateki oraz wszelkie inne centra kultury, w tym miejsca, w których praktykowane są sztuki performatywne — domy kultury, opery, filharmonie, teatry, kina, a także amfiteatry i kompleksy festiwalowe.

kategorie obiektów architektury przestrzeni kulturowych (kryterium czasu powstania)

Budynki służące za gmachy instytucji kultury to adaptowane na te cele zabytki, obiekty i przestrzenie zmodernizowane lub współczesne realizacje od podstaw. Jeszcze w dwudziestym wieku zdawała się dominować tendencja do lokowania muzeów, oper i filharmonii oraz teatrów we wnętrzach historycznych, co w powszechnym mniemaniu kojarzone było z prestiżem i estymą. Jednak z czasem trend zaczął zanikać i utrzymał się jedynie selektywnie, jako wynik troski o spójność stylistyczną budowli z charakterem prezentowanych w niej ekspozycji i repertuaru. Szeroki oddźwięk sukcesów takich przedsięwzięć jak rewitalizacja Rotterdamu czy Muzeum Guggenheima w Bilbao zachęcił do eksperymentów z formą i bryłą, tym bardziej że kreatywność i innowacyjność nie są wcale z góry skazane na kolizję z triadą witruwiańską, lecz z powodzeniem mogą z nią koegzystować.

przeznaczenie i cele architektury przestrzeni kulturowych

Nadrzędną funkcją tego typu architektury — od początków jej istnienia — jest zapewnienie dostępu do kultury jej użytkownikom. Od drugiej połowy minionego stulecia zaczęto przy tym zwracać baczną uwagę na aspekt społeczny — o ile wcześniej nie wzbudzało kontrowersji, gdy uczestnictwo w kulturze nosiło znamiona elitaryzmu, to po przekroczeniu wskazanej cezury wyraźnie daje się zaobserwować dążenie do uczynienia obiektów architektury przestrzeni kulturowych jak najbardziej inkluzywnymi i dostępnymi dla wszystkich bez względu na zajmowany szczebel drabiny stratyfikacyjnej czy biologiczne ograniczenia organizmu (na przykład dysfunkcje narządu ruchu bądź wzroku). Dodatkowo odnotować należy przejawy mechanizmów adaptacyjnych architektury przestrzeni kulturowych do stylu życia współczesnych społeczeństw, na przykład biblioteki publiczne w centrach handlowych. W Polsce pierwsza taka placówka powstała w 2006 roku w Olsztynie, a następnie we Wrzeszczu i w Gliwicach.

Kolejne wyzwanie (z jakim aktualnie przychodzi zmierzyć się tego rodzaju architekturze) to zdolność wkomponowania się w tkankę smart city.

Architektura mieszkaniowa

Jak dobrze mieszkać? Jak dobrze projektować, żeby mieszkańcy byli usatysfakcjonowani? Jak zaprojektować dom jednorodzinny? Nowoczesny dom wielorodzinny. Przyszłość budownictwa mieszkaniowego. Jak zaprojektować dom alternatywny?

jak dobrze mieszkać?

To pytanie zadaje sobie chyba każdy człowiek na różnych etapach swojego życia. Do wyboru mamy trzy możliwości: dom jednorodzinny, mieszkanie w budynku wielorodzinnym lub skorzystanie z alternatywnych form zamieszkania. Pytanie to można zadać inaczej: jak dobrze projektować, żeby mieszkańcy byli usatysfakcjonowani? Gdy inwestor lub deweloper określi konkretną formę budownictwa, architekt powinien uwzględnić przestrzeń zastaną — „tkankę miejską”, a także ukształtowanie terenu, zwłaszcza w przypadku budowy poza miastem. Szczególnie jeśli chodzi o budownictwo jednorodzinne, architekt powinien wziąć pod uwagę wizję i oczekiwania inwestora, który najczęściej jest równocześnie przyszłym lokatorem domu. W Polsce budownictwo mieszkaniowe w większości oznacza budownictwo jednorodzinne — w 2018 roku oddano do użytkowania aż 85 504 budynków jednorodzinnych i tylko 5 137 budynków wielorodzinnych. Pracownie architektoniczne najczęściej zatem mają do czynienia z inwestorami pragnącymi wybudować własny dom jednorodzinny.

jak zaprojektować dom jednorodzinny?

Estetyka, prestiż i użyteczność w jednym — tak można określić najnowsze dokonania polskich architektów, np. Dom Po Drodze czy Dom Bezpieczny projektu KWK Promes — ale dla większości inwestorów i przyszłych mieszkańców ważne jest, aby dom był po prostu przyjazny, żeby czuło się w nim domową atmosferę. To nie tylko zadanie dla projektantów wnętrz, możliwość stworzenia takiej ciepłej atmosfery domu leży także w rękach architekta. Ponadto, ma on wpływ na koszty utrzymania takiego budynku, projektując dom pasywny lub energooszczędny.

Dom jednorodzinny to inwestycja na kilka pokoleń. Współcześnie panuje moda na budynki inteligentne. Nic dziwnego — sensory, dostęp do tego, co dzieje się w domu, nawet gdy nas w nim nie ma — to wszystko ułatwia życie. Jednak podobnie jak jest z aplikacjami w smartphonie — może się okazać, że niektóre udogodnienia nie są nam potrzebne lub nawet przeszkadzają w funkcjonowaniu. Zatem projektant powinien rozważyć wszelkie za i przeciw oraz omówić je z przyszłym użytkownikiem takiego domu.

nowoczesny dom wielorodzinny

Współcześnie ergonomia kieruje projektantów domów wielorodzinnych w stronę nurtu design for all. Chodzi o to, żeby architekt czerpał z wiedzy interdyscyplinarnej, między innymi psychologii stosowanej czy ekologii. Wyzwaniem jest zaprojektowanie przestrzeni wygodnej i użytecznej dla wielu osób. Należy także wziąć pod uwagę osoby niepełnosprawne, zaprojektować budynek tak, aby nikogo nie wykluczać.

Najlepiej jeśli budynek, czy grupa budynków, mają jakąś przestrzeń wspólną, integracyjną. Jak twierdzi Donald A. Norman — rzeczy piękne działają lepiej. Tak samo jest z przestrzenią mieszkalną. Estetyka, która zawsze będzie rywalizować z rachunkiem ekonomicznym, jest przecież bardzo ważna. Jakie zatem są najnowsze trendy w architekturze mieszkaniowej wielorodzinnej? Projektant powinien znaleźć złoty środek między naturą a przestrzenią miejską, w taki sposób, aby mieszkańcy odnieśli wrażenie, że jednocześnie mieszkają w budynku wielorodzinnym, ale czują się jak w domu jednorodzinnym — mają dla siebie odrobinę natury, nikt nie narusza ich strefy intymności i komfortu.

Przestrzenie mulltifunkcjonalne to odpowiedź na małe metraże w mieszkalnictwie wielorodzinnym. Pokój dzienny może, na przykład, po przesunięciu ruchomej ściany, zamienić się w dużą kuchnię, a po przesunięciu kolejnej — stworzyć wygodne miejsce do pracy w domu.

przyszłość budownictwa mieszkaniowego

W związku z kurczącymi się wciąż zasobami naturalnymi, rosnącymi cenami gruntów i mieszkań, przyszłością budownictwa mieszkaniowego jest projektowanie alternatywne jednorodzinne i wielorodzinne.

W Stanach Zjednoczonych, Australii i Nowej Zelandii panuje moda na budownictwo off the grid — czyli całkowite uniezależnienie domu pod względem energetycznym i kanalizacyjnym — taki dom nazywany jest earthship, ponieważ przypomina statek, który zamiast żagli ma panele solarne i może się poruszać — ruchome mikrodomy. Przypominają one z jednej strony wóz Drzymały, z drugiej polskie domki w ogródkach działkowych. Więcej na ten temat w artykule Mikrodomy. Przykładem ekologicznej alternatywy dla budownictwa wielorodzinnego może być Miejska farma.