Zobacz w portalu A&B!
Zostań użytkownikiem portalu A&B i odbierz prezenty!
Zarejestruj się w portalu A&B i odbierz prezenty
maximize

Teatr otwarty. Nowa siedziba krakowskiego Teatru KTO

20 września '21
Dane techniczne
Nazwa: Teatr KTO
Lokalizacja: Polska, Kraków
Projekt koncepcyjny: Aleksander Janicki
Projekt architektoniczny: Aleksander Janicki, Mariusz Twardowski
Współpraca autorska: Agnieszka Żabicka, Barbara Leśniak, Maja Gralak
Współpraca: Wojciech Wokan, Mariusz Pers, Krzysztof Grzędziel

Powierzchnie:

  • zabudowy
  • użytkowa
  • całkowita

 
600,14 m²
857,18 m²
1 070,54 m²

Kubatura:

5 855,90 m³

Działający od 44 lat Teatr KTO, doczekał się wreszcie swojej siedziby. Czy oznacza to, że dotychczas wędrujący, uliczny teatr zamknięty zostanie w czterech ścianach? Zdecydowanie nie! Budynek stworzony specjalnie dla teatru (choć częściowo wpisany w ramy historycznej zabudowy, ale o tym później) to obiekt otwarty zarówno symbolicznie, jak i zupełnie dosłownie.

KTO w 1977 roku założyli studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego, kilka lat później zespół rozpoczął swoją przygodę ze sztuką teatru wędrownego i występami na najważniejszych festiwalach w kraju i na całym świecie. Od 1988 roku Teatr KTO organizuje w Krakowie Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych, i to właśnie przy okazji 34. edycji wydarzenia, zainaugurowano nową siedzibę spektaklem „Teatr Otwarty” w reżyserii dyrektora KTO, Jerzego Zonia.

otwarcie nowej siedziby KTOotwarcie nowej siedziby KTOotwarcie nowej siedziby KTO

otwarcie nowej siedziby KTO

fot.: Michał Musielak Studio

Znajduje się ona w krakowskim Podgórzu przy ulicy Jana Zamoyskiego 50. W miejscu, w którym pod koniec lat 80. XIX wieku wybudowano przytułek Zgromadzenia św. Wincentego á Paulo, przebudowany później na potrzeby działającego do 2016 roku kinoteatru Wrzos.

Autorem pomysłu i koncepcji architektonicznej na nowy gmach teatru jest Alek Janicki, artysta, scenograf, współautor między innymi multimedialnego Polskiego Pawilonu Expo 2005 w Aichi (z Krzysztofem Ingardenem i pracownią Ingarden & Ewý architekci), współtwórca unikatowego na skalę światową kompleksu zrealizowanego zgodnie z kanonami architektury japońskiej Europejskiego Centrum Budo — Dōjō Stara Wieś czy licznych multimedialnych ekspozycji muzealnych w Polsce i za granicą (między innymi autorskich ekspozycji z okazji przyjazdu Pary Cesarskiej Japonii w Muzeum Manggha, autorskiej wystawy z okazji 25lecia powstania Muzeum Manggha, Pawilonu Józefa Czapskiego, oddziału MN w Krakowie, Muzeum Mikołaja Kopernika w Toruniu, projektu Opery Leśnej w Sopocie czy licznych realizacji dla Muzeum Żup Krakowskich i Kopalni Soli w Wieliczce. Ostatnią realizacją artysty była jego interdyscyplinarna wystawa „WschódZachódNieskończoność”, zrealizowana na zaproszenie strony japońskiej w Tresures Gallery w Tokio z okazji 100lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polska a Japonią).

widok od strony Parku Bednarskiegowidok od strony Parku Bednarskiegowidok od strony Parku Bednarskiego

widok od strony Parku Bednarskiego

fot.: Paweł Mazur (bankfoto.info)

Aby przekonać władze miasta, że warto zainwestować w ten projekt, w coś, co nie będzie wyłącznie zachowawczą strukturą dla istniejącego obiektu, który był w bardzo złym stanie, zrobiliśmy wizualizacje i pełny plan funkcjonalny tak, jakby ten projekt miałby być już realizowany — wspomina Janicki. Dzięki tej prezentacji w UMK projekt zyskał aprobatę ze strony komisji kultury Rady Miasta. Projekt, plansze i makietę pokazałem także podczas Dni Podgórza w mojej galerii przy ulicy Józefińskiej 21. Warto podkreślić, że Podgórze ma bardzo aktywną grupę wsparcia — obywateli, którzy są żywo zainteresowani tym, co się dzieje w okolicy i wspierają wszystkie inicjatywy kulturotwórcze. Gdy przybyli do galerii i zapoznali się z projektem, stwierdzili, że jeśli władze miasta nie będą sprzyjać realizacji, to oni się przykują! [śmiech] Ten power środowiskowy pomógł nam wywalczyć to, co możemy już dziś oglądać — dodaje artysta.

Na szczęście, mieszkańcy Podgórza nie musieli protestować — władze miasta dały projektowi zielone światło, a w 2018 roku Alek Janicki rozpoczął pracę nad realizacją z architektem, Mariuszem Twardowskim, i jego zespołem z pracowni MTWW.

fasada budynkufasada budynkufasada budynku

fasada budynku

fot.: Paweł Mazur (bankfoto.info)

Historyczny obiekt, choć nie był wpisany na listę zabytków, uwzględniony był w planie zagospodarowania i objęty opieką konserwatorską. Autorzy projektu zobligowani byli więc do wpisania nowej kubatury w obrys dziewiętnastowiecznej bryły (o tym, że pierwotny budynek miał absydę, przekonać się można w serwerowni) i zachowania fasady. I to właśnie od niej, frontowej elewacji, zaczyna się cała opowieść o tym budynku, spektakl, do którego Janicki zaprasza widzów jeszcze z poziomu stromych podgórskich ulic.

Odtworzona na podstawie archiwalnych rysunków i przy użyciu historycznych materiałów, biała, skromnie zdobiona fasada zgodnie z założeniami autora pełni rolę zastawki, czyli elementu dekoracji scenicznej, który w teatrze używany jest do zasłonięcia pewnych części przed wzrokiem publiczności. Wchodząc do środka, dostrzegamy, że ową zastawkę, tak jak ma to miejsce w przypadku konstrukcji stosowanych na scenie, podpierają techniczne zastrzały. Janicki konsekwentnie kontynuował tę poetykę — fasadę od głównej części teatru oddziela otwarta przestrzeń foyer przykrytego przeszklonym dachem i wreszcie kontrastujący z pomalowaną na biało, odzyskaną cegłą elewacji black box — całkowicie czarna, nowoczesna bryła mieszcząca scenę teatralną.
 

© Teatr KTO

Ów ukryty za białą fasadą i skrywający tajemniczy czarny kubik wielofunkcyjny budynek obejmuje także przestrzeń ekspozycyjną, nieduży, wewnętrzny ogród, altanę (scenę plenerową lub kino), ogród sensoryczny o tarasowym układzie i w końcu taras widokowy na granicy działki. Seria zastosowanych zabiegów i rozwiązań, jak podkreśla Janicki, pozwolić ma widzom, a i twórcom spektakli, koncertów, performensów, na indywidualną grę z przestrzenią.

Budynek w sensie metaforycznym ma dwie osie — tłumaczy artysta. — Wertykalną, bo w podłodze w części foyer znajdują się przeszklone świadki, w których można dostrzec amonity i krzemionkę, nawiązujące do geologicznego posadowienia budynku, a z drugiej strony jest przeszklenie i widoczne niebo. Drugą oś, horyzontalną, wyznacza biała zastawka, czyli ściana historyczna, dalej foyer, które oddziela nas od supernowoczesnego budynku samej sali teatralnej, i ogród. Jeśli z kolei zamknąć by ten budynek w triadzie barwnej to jest to biel historycznych elementów, czerń black boxa i zieleń ogrodu — dodaje autor koncepcji.

widok na siedzibę teatru od strony ogrodu; po prawej — altanawidok na siedzibę teatru od strony ogrodu; po prawej — altanawidok na siedzibę teatru od strony ogrodu; po prawej — altana

idok na siedzibę teatru od strony ogrodu; po prawej — altana, dodatkowa scena teatralna

fot.: Paweł Mazur (bankfoto.info)

Wspomniany black box to teatralny odpowiednik znanego z galerii sztuki white boxuuniwersalna przestrzeń nieograniczająca wyobraźni reżyserów. Czarny kubik tworzą dźwiękochłonne, modułowe i sterowalne ściany stworzone we współpracy z ekspertami od dźwięku z Akademii GórniczoHutniczej, nowoczesny system umożliwiający ambisoniczne sterowanie dźwiękiem, dające możliwość dowolnej aranżacji miejsca siedzące i gwóźdź programu — oculus w dachu, który działając jak przesłona w aparacie fotograficznym, otwiera bryłę od góry (otwór może być całkowicie zasłonięty, odsłonięty i przeszklony lub zupełnie otwarty).

otwarcie nowej siedziby KTO; scena w black boxieotwarcie nowej siedziby KTO; scena w black boxieotwarcie nowej siedziby KTO; scena w black boxie

otwarcie nowej siedziby KTO; scena w black boxie

fot.: Michał Musielak Studio

Ostatnią część założenia stanowi przestronny ogród z platformą widokową, który wizualnie wtapia się we wzgórze Parku Bednarskiego. Inspirowana japońskimi doświadczeniami autora przestrzeń pełna jest rozwiązań, dzięki którym widz może czuć się w niej swobodnie (zgodnie z ideą teatru otwartego). Tam też umieszczona jest altana, dodatkowa scena teatralna (lub kino plenerowe), którą można zamknąć przeszklonymi ścianami lub zasłonić nieprzezierną powłoką.

widok na platformę widokowąwidok na platformę widokowąwidok na platformę widokową

widok na platformę widokową

fot.: Paweł Mazur (bankfoto.info)

Między trzema głównymi częściami obiektu uwagę zwracają dopracowane detale — surowe, betonowe ściany, zielone tarasy, nawiązująca do logotypu teatru identyfikacja wizualna, autorskie meble multimedialne (projekt artysty we współpracy z Mają Gralak), a nawet grafitowa nawierzchnia przed wejściem przepleciona ukrytymi w posadzce światłami ledowymi, które łagodnie sygnalizują przechodniom obecność teatru.

otwarcie nowej siedziby KTOotwarcie nowej siedziby KTOotwarcie nowej siedziby KTO

otwarcie nowej siedziby KTO

fot.: Michał Musielak Studio

Podgórze zyskało więc nową, kulturalną przestrzeń, ukrytą ze znaną mieszkańcom fasadą. Jej zakamarki zwiedzić będzie można już 25 września podczas tegorocznych Dni Podgórza lub jednego z wielu spektakli planowanych przez Teatr KTO. Warto zajrzeć za białą „zastawkę”, by na własne oczy przekonać się, co się za nią kryje.

 
Ola Kloc

Głos został już oddany

Velux Ad Impression
Odkryj moc światła dziennego z narzędziami projektowymi VELUX!
Witamy w idealnym biurze
Rekuperatory MISTRAL
INSPIRACJE