Zostań użytkownikiem portalu A&B i odbierz prezenty!
Zarejestruj się w portalu A&B i odbierz prezenty
maximize
reklama

Spółdzielnia równokręgi, czyli pomysł aktywizacje osób z niepełnosprawnościami

28 września '23

Wysoka jakość życia dla wszystkich jest możliwa tylko wtedy, kiedy zadbamy o wykluczonych i najsłabszych. O tym właśnie jest ekonomia troski, którą w kolejnym dokumencie proklamuję CoopTech Hub. O tym rozmawiamy z Joanną Erbel.

W ramach cyklu #RaportCzwartkowy przedstawiamy dokumenty, raporty i poradniki dotyczące architektury, miast i samorządu, które z pewnością warto nagłośnić i wypromować. W tym tygodniu przyglądamy się dokumentowi „Spółdzielnia Równokręgi. Ekonomia troski w działaniu opracowanego przez CoopTech Hub z Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.

Spółdzielnia równokręgi to już trzeci raport opracowany przez CoopTech Hub, w ramach którego autorki i autorzy starają się wypracować rozwiązania łączące ekonomię i działalność społeczną. Pierwszy raport dotyczył tworzenia spółdzielni rozwojowych, a drugi miejskich farm — o obu tych aspektach rozmawialiśmy z ekspertką think tanku, Joanną Erbel.

W najnowszym dokumencie autorki i autorzy poruszają przede wszystkim kwestie troski i dbania osoby z niepełnosprawnościami, budowany w oparciu o model spółdzielczy. Dlaczego to aż tak ważne? Warto sięgnąć do dokumentu.

Raport dostępny jest na stronie inicjatywy Cooptech Hub.

najnowszy raport CoopTech Hub dotyczy ekonomii troski

najnowszy raport CoopTech Hub dotyczy ekonomii troski

il. Gosia Zmysłowska | © CoopTech Hub

bez pozorów i pełnej satysfakcji

Sytuacja osób z niepełnosprawnościami w Polsce, w szczególności podczas odnajdywania się na rynku pracy czy częściowym usamodzielnianiu się jest skomplikowana. W 2019 tylko 28,8% osób z niepełnosprawnościami podejmowało aktywność zawodową, dla porównania osoby sprawne w wieku produkcyjnym podejmowały taką aktywność w 81%. Pomimo dużych funduszy krajowych i unijnych — wynik ten trudno uznać za zadowalający.

Jakie bariery utrudniają podjęcie aktywności zawodowej? Bardzo często to brak odpowiedniego wspierającego środowiska, niezrozumienie ergonomii niezbędnej do pracy osób z niepełnosprawnościami, a także trauma, utrata pracy czy bierna i czynna dyskryminacja. Elementem utrudniającym wejście osób z niepełnosprawnościami na rynek pracy jest niestety wciąż pokutujące często w Polsce przekonanie o braku możliwości zawodowych.

Gdzie mogą leżeć rozwiązania? Autorki i autorzy raportu wskazują na równokręgi.

każdy krąg jest równy

Ideą, która przyświeca Cooptech Hub jest docenienie i zwrócenie uwagi na złożoność środowisk, które mogą wspierać osoby z niepełnosprawnościami w ich aktywności zawodowej i społecznej. Pierwszy krąg, samopomoc, składa się z osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów i opiekunek. Następny jest krąg wsparcia z wolontariuszami i organizacjami wspierającymi.

Następny krok to krąg partnerstwa, w ramach którego lokalne firmy, instytucje i osoby prywatne mogą wspierać finansowo i instytucjonalnie (np. przez abonamenty) wchodzenie w aktywności społeczno-zawodowe. Ostatni krąg dotyczy lokalności — zakotwiczenia w lokalnej społeczności.

Autorki i autorzy odwołują się też do dwóch modeli spółdzielni, o których szerzej pisali w pierwszym raporcie.

Aktywizacja osób z niepełnosprawnościami może mieć zróżnicowany wymiar, ale by była najefektywniejsza, musi przebiegać holistycznie — z uwzględnieniem potrzeb i tworzenia środowiska.

model spółdzielni opiera się o kilka lokalnych ekosystemów, w których znajdują się osoby z niepełnosprawnościami

model spółdzielni opiera się o kilka lokalnych ekosystemów, w których znajdują się osoby z niepełnosprawnościami

il. Gosia Zmysłowska | © CoopTech Hub

o niedocenionej roli osób z niepełnosprawnościami i pomysłami na przyszłość spółdzielczości odpowiada Joanna Erbel — kreatorka prototypów i współautorka raportu.

Wiktor Bochenek: W ramach kolejnych raportów prezentujecie temat spółdzielni — równokręgi? Jak spółdzielnie mogą pomóc osobom z niepełnosprawnościami?

Joanna Erbel: Od dwóch lat zajmujemy się tworzeniem modeli i inkubowaniem spółdzielni, których celem jest budowanie lokalnej odporności. Uważamy, że zarówno troska o nasze otoczenie, jak i szukanie sposób, aby zapewnić nam szeroko rozumiane bezpieczeństwo, musi opierać się na rozwiązaniach, które widzą potencjał różnych grup społecznych. Społeczeństwo to złożony system, których potrzebuje szerokiego spektrum kompetencji i ma szansę dać możliwość rozwoju wszystkim chętnym osobom.

Aktywizacją osób z niepełnosprawnościami od lat zajmują się spółdzielnie socjalne. To, co jest nowe w naszej propozycji to pokazanie, w jaki sposób spółdzielnie skupione na potrzebach najsłabszych mogą rosnąć siłę, kiedy ich działania powiążemy z aktywnością innych spółdzielni, organizacji pozarządowych i firm. W raporcie „Spółdzielnia Równokręgi. Ekonomia troski w działaniu” pokazujemy, jak można model spółdzielni opiekuńczych zakorzenić w życiu lokalnej społeczności.

proponowane rozwiązania spółdzielcze opierają się o cztery kręgi

proponowane rozwiązania spółdzielcze opierają się o cztery kręgi

il. Gosia Zmysłowska | © CoopTech Hub

Przy pracy nad spółdzielniami, które będą włączające dla osób z niepełnosprawnościami, postanowiliśmy wykorzystać już istniejącą i działającą w innych kontekstach ideę kręgów wsparcia. Zainspirowaliśmy się przy tym modelem Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Pokazujemy, w jaki sposób stopniowo można integrować osoby z niepełnosprawnością. Kręgi składające się na spółdzielnię to: pierwszy, najwęższy to krąg samopomocy, składa się on z osób z niepełnosprawnościami, ich opiekunek (też profesjonalnych) oraz osób adwokackich; w owym wewnętrznym kręgu odbywa się samopomoc i wymiana wartości; • następnie krąg wsparcia, w którego skład wchodzą wolontariuszki i organizacje-sojuszniczki; tam organizuje się wydarzenia integracyjne, opiekę wytchnieniową oraz angażuje szerszą społeczność. W obrębie tego kręgu są również odbiorcy i odbiorczynie produktów, a także osoby wspierające projekt regularnymi wpłatami.

Kolejny krąg to krąg partnerstwa gromadzi on lokalne firmy, instytucje, organizacje, stowarzyszenia czy też osoby prywatne; dzięki regularnej współpracy osoby z niepełnosprawnością otrzymują wsparcie finansowe i instytucjonalne, zapewniana jest współpraca zleceniowa w ramach pracy opiekuńczej, można także rozwijać ideę abonamentu na różne usługi wykonywane przez spółdzielnię. Ostatni z kręgów to krąg lokalności, który jest tworem bardziej metaforycznym i ideowym niż fizycznym lub prawnym. To po prostu nasze sąsiedztwo, czyli przestrzeń, w której mieszkamy.

raport dostępny jest na stronie CoopTech Hub

sytuacja osób z niepełnosprawnościami podczas odnajdywania się na rynku pracy czy częściowym usamodzielnianiu się jest skomplikowana.

il. Gosia Zmysłowska | © CoopTech Hub

Wiktor: Czy równokręgi mogą powstawać w ramach spółdzielni istniejących (np. mamy spółdzielnię rozwojową, która chce obok założyć oddział operujący dla OzN)?

Joanna: Właśnie tak. Wytłumaczę to na przykładzie. Wyobraź sobie, że w danej gminie działa spółdzielcza farma miejska, która uprawia warzywa i owoce. Są one sprzedawane zarówno do szkolnych stołówek, jak i lokalnych restauracji i kawiarni. Pomiędzy farmą i kuchnią, jest jeszcze jeden przystanek. Aby zminimalizować ilość odpadów, warzywa i owoce z są obierane i krojone — zajmuje się tym spółdzielnia socjalna. Dodatkowo produkuje ona soki, przeciery i dżemy. Również przestrzeń farmy to miejsce, gdzie osoby pracujące w spółdzielni socjalnej mogą pomóc wykonywać różne czynności. Wszystko jest blisko siebie — w sąsiedztwie. Więc osoby wykonujące różne czynności — te z niepełnosprawnością, jak i bez — spotykają się ze sobą zarówno w ramach pracy, jak i przebywając w okolicy. Znamy siebie z widzenia.

spółdzielnie dostosowane do osób z niepełnosprawnościami mogą powstać wewnątrz istniejących spółdzielni

spółdzielnie dostosowane do osób z niepełnosprawnościami mogą powstać wewnątrz istniejących spółdzielni

il. Gosia Zmysłowska | © CoopTech Hub

Wsparciem w naszym modelu jest technologia, która wielu osobom może ułatwić komunikację, zwłaszcza tym, które mają problem z mówieniem, jak i ułatwić działanie całego ekosystemu. Dodatkowo można sobie wyobrazić, że osoby dzielące się swoim czasem i kompetencjami dostają zapłatę w postaci bonów lub innych „tokenów dobra”, gdzie nagrodą na wsparcie jest na przykład zniżka na zakupy. Kluczowe tu jest to, że spółdzielnia działa zarówno w przestrzeni fizycznej (w danej dzielnicy, mieści czy wsi), jak i cyfrowej.

Każdy z nich musi być oczywiście odpowiednio dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. To wizji włączającego hybrydowego sąsiedztwa, w którym każdy i każda z nas czuje się u siebie.

Wiktor: Dziękuje za rozmowę.

problemy osób z niepełnosprawnościami to brak odpowiedniego wspierającego środowiska, niezrozumienie ergonomii niezbędnej a także trauma, utrata pracy czy bierna i czynna dyskryminacja

problemy osób z niepełnosprawnościami to brak odpowiedniego wspierającego środowiska, niezrozumienie ergonomii niezbędnej a także trauma, utrata pracy czy bierna i czynna dyskryminacja

il. Gosia Zmysłowska | © CoopTech Hub



Raport dostępny jest na stronie inicjatywy Cooptech Hub.

opracował Wiktor Bochenek

Głos został już oddany

Velux Ad Impression
Odkryj moc światła dziennego z narzędziami projektowymi VELUX!
Witamy w idealnym biurze
Rekuperatory MISTRAL
INSPIRACJE