Zobacz w portalu A&B!
Zostań użytkownikiem portalu A&B i odbierz prezenty!
Zarejestruj się w portalu A&B i odbierz prezenty
maximize

Dom wypoczynkowy w Sandomierzu przykładem ponadczasowej kompozycji centralnej

06 lipca '22

Beata Momot, absolwentka Politechniki Warszawskiej, członkini zespołu JEMS Architekci, próbując zdefiniować pojęcie planu centralnego i zweryfikować jego reguły, stworzyła projekt Domu wypoczynkowego, który mógłby powstać w Sandomierzu. Policentryczny układ budynku sprzyja spotkaniom, kontaktom z przyrodą oraz ułatwia naturalne przewietrzanie obiektu.

Projekt „Dom wypoczynkowy na Wzgórzu Staromiejskim w Sandomierzu” to praca magisterska wykonana pod kierunkiem Macieja Miłobędzkiego oraz Grzegorza Rytla. Dyplom Beaty Momot jest próbą zdefiniowania pojęcia planu centralnego oraz zbadania jego znaczenia i ewolucji na przestrzeni wieków, w szczególności w obiektach związanych z zamieszkiwaniem, a także określenia jego szczególnych cech oraz walorów.

Widok domu od ulicy Staromiejskiej

Widok domu od ulicy Staromiejskiej

© Beata Momot

ponadczasowa kompozycja centralna

Przytoczone teorie i przykłady planów centralnych w mojej pracy teoretycznej ukazują, że centralność jest głęboko zakorzeniona w podświadomości człowieka, co przejawia się między innymi w budowie pierwotnych, konstruowanych „intuicyjnie” schronień. Źródłem i inspiracją dla tych obiektów jest świat form naturalnych, gdzie centralność możemy zaobserwować zarówno w świecie roślin, jak i również w budowlach tworzonych przez zwierzęta. Plany o kompozycji centralnej można uznać za ponadczasowe — ich idea rozwinęła się w starożytności, a następnie poddawana była interpretacjom przez kolejne epoki. Typologia planu oparta o wyraźnie zarysowane centrum pojawiała się w wielu obiektach, nierzadko o różnym charakterze, na przykład zamkach, pałacach, klasztorach i willach — wprowadza w treść pracy Beata Momot.

Analizy planów centralnych

analizy planów centralnych

© Beata Momot

pojęcie centralności

Przeanalizowane obiekty pozwoliły autorce zdefiniować pojęcie centralności w planie i przestrzeni. Jak twierdzi, plan o kompozycji centralnej opiera się na organizacji pomieszczeń wokół jakiejś głównej, charakterystycznej przestrzeni na przykład holu, dziedzińca, atrium, która często wyróżnia się skalą i zdefiniowaną geometrią.

Kompozycja centralna w planie architektonicznym nie określa lokalizacji serca domu precyzyjnie w jego geometrycznym środku. Elementy, które ograniczają i wyodrębniają centrum to przede wszystkim masywne przegrody w formie ścian lub słupów. W zależności od stopnia perforacji tych przegród określić można trzy typy planu centralnego — dośrodkowy, odśrodkowy i dośrodkowo-odśrodkowy. Plany centralne zwłaszcza te odśrodkowe i dośrodkowo-odśrodkowe łączą widokowo serce domu z krajobrazem — jak chociażby Villa Rotonda, Villa a Norrkoping, Casa Gago i nie wykluczają odseparowania przestrzeni domu od zewnętrza — tłumaczy architektka.

Projekt Domu wypoczynkowego w Sandomierzu, plan zagospodarowania terenu

projekt Domu wypoczynkowego w Sandomierzu, plan zagospodarowania terenu

© Beata Momot

Podstawową cechą analizowanych przez autorkę planów jest brak lub znaczna redukcja korytarzy — komunikacja budynku włączona zostaje w przestrzenie, z których zbudowany jest plan. Ruch w takiej przestrzeni jest ożywiony — istnieje wiele możliwych dróg, które najczęściej krzyżują się w centrum.

Tworzy to odpowiednią przestrzeń cyrkulacyjną dającą możliwość swobodnego i nieograniczonego przemieszenia się. Ta charakterystyka prowadzi do interakcji i nieformalnych spotkań użytkowników — plan centralny ma wspólnotowy charakter — wysuwa wniosek absolwentka PW.

Dom został zaprojektowany na Wzgórzu Staromiejskim

Dom został zaprojektowany na Wzgórzu Staromiejskim

© Beata Momot

Dom wypoczynkowy w Sandomierzu

W projekcie Domu wypoczynkowego na Wzgórzu Staromiejskim w Sandomierzu autorka podsumowuje i weryfikuje reguły i cechy, jakimi rządzą się plany centralne. Kameralny obiekt o funkcji hotelowej architektka osadziła wśród willi, sadów i wąwozów wzgórza z widokiem na Stare Miasto.

Rzut parteru Domu wypoczynkowego  Rzut pierwszego piętra Domu wypoczynkowego

plan projektowanego domu ma układ policentryczny

© Beata Momot

Plan projektowanego domu ma układ policentryczny, a jego organizacja jest odśrodkowo-dośrodkowa. Struktura układu została zorganizowana w oparciu o kilka przestrzeni centralnych — hol, który stanowi serce domu oraz grupę mniejszych centrów, którymi są salony poszczególnych apartamentów. Serce budynku położone jest na osi, która ma swój początek na ulicy Staromiejskiej, a z drugiej strony zwieńczona jest widokiem sylwety starego miasta z Bramą Opatowską. Łącząc centrum z portykiem wejściowym oraz ogrodowym, organizuje ona plan Domu i ustanawia główną relację z pejzażem. Porządek okrągłych podpór, który przenika przez wnętrze, łącząc dwa portyki, stanowi jej architektoniczną oprawę.

Centrum domu z widokiem na Stare Miasto

centrum domu z widokiem na Stare Miasto

© Beata Momot

naturalna wentylacja

Otwarte w letnią noc okna latarni sprawiają, że budynek działa jak naturalna klimatyzacja zasilana zimnym porannym powietrzem dostającym się przez uchylone drzwi i okna parteru. Masywna murowa struktura magazynuje w ten sposób chłód, który oddaje w trakcie gorącego dnia, tworząc komfortowy mikroklimat. W chłodniejszych porach roku hol wraz z latarnią pozwalają, niczym wielki komin, szybko i skutecznie wentylować wnętrze — bez nadmiernego schłodzenia murów, które stanowią w zimie swoisty rezerwuar ciepła.

Projekt Domu wypoczynkowego w Sandomierzu, aksonometria i przekrój

projekt Domu wypoczynkowego w Sandomierzu, aksonometria i przekrój

© Beata Momot

hol — centrum domu

Porządek betonowych słupów portyku wejściowego przenika do wnętrza domu — ustawione w czworobok i spiętrzone w dwa poziomy wyznaczają jego centrum — hol. Przestrzeń ta ma charakter wewnętrznego atrium, którego skala przywodzi na myśl niektóre z antycznych domów południa.

Centrum domu, druga kondygnacja

Centrum domu, druga kondygnacja

© Beata Momot

Atrium okala obejście znajdujące się na dwóch poziomach — rodzaj wewnętrznych krużganków, w których półcieniu znajdują się wejścia do poszczególnych pomieszczeń oraz niewielkie wnęki do siedzenia. Hol doświetlony jest górnobocznie — światło dostaje się do jego wnętrza, filtrowane przez gęste rytmy drewnianej stolarki oraz betonowych filarków, na których spoczywa połyskliwe, stiukowe wieko.

Dom wypoczynkowy to kameralny hotel

Dom wypoczynkowy to kameralny hotel

© Beata Momot

Centrum Domu to w istocie rodzaj dużego salonu — jest to miejsce, gdzie czekając na zakwaterowanie, można znaleźć chwilę wytchnienia po podróży, wypić kawę lub poznać innych wczasowiczów. W geometrycznym środku tej przestrzeni znajduje się poidełko, gdzie można napić się wody lub pokrzepić szklanką lokalnego wina — dodaje Beata Momot.

 

oprac.: Dobrawa Bies

Głos został już oddany

DACHRYNNA: zintegrowany system dachowy 2w1 (Dach + Rynna)
SPACE Designer
INSPIRACJE