Projektowanie przestrzeni muzealnej związanej z miejscami pamięci, w szczególności tej, która została naznaczona tragediami wojennymi, wymaga nie tylko zrozumienia, ale przede wszystkim szacunku. Pracownia Bujnowski Architekci stworzyła koncepcje, której celem było stworzenie odpowiedniej oprawy do opowiadania o dramatycznych wydarzeniach z obozu w Treblince.
Muzeum w Treblince
© Bujnowski Architekci
konkurs
Projekt opracowany przez pracownie zdobył pierwszą nagrodę w konkursie na opracowanie koncepcji architektoniczno–urbanistycznej dla zadania „Budowa obiektu wystawienniczo–edukacyjnego” na terenie Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obór pracy (1941–1944).
Na portalu prezentowaliśmy również koncepcje Drogi pamięci, zaprojektowanej przez studio Lahdelma & Mahlamäki we współpracy z pracownią KXM.
Naznaczona tragedią przestrzeń — idea
Architekci postawili za cel ocalenie od zapomnienia i pozostawienie trwałego śladu w pamięci. Istotnym elementem było otoczenie terenu obozu, złożone z lasu. Projektanci założenia starali się stworzyć przestrzeń, która nie zaprzepaści ducha tego miejsca — metafizycznej pustki i braku. Kompleks budynku ma tworzyć oprawę naznaczonej tragedią przestrzeni, wyznaczając podział na obszar edukacji i kontemplacji, jakim jest teren obozu wraz z memoriałem.
hol wejściowy utrzymany jest w świetle półmroku — jedynym źródłem światła jest niewielka szczelina
© Bujnowski Architekci
Zespół projektowy odniósł się do słów Samuela Willenberga, byłego więźnia obozu i rzeźbiarza, którego pracę poświęcone tragedii Holocaustu znajdują się w Muzeum w Treblince.
Tego, co działo się w obozie, nie można pokazać dosłownie. Lecz to nie może być także abstrakcja. Jedno i drugie obrażałoby ludzi, którzy tam byli i padli... — Samuel Willenberg.
Forma architektoniczna obiektu opiera się na prostej bryle unikającej dodatkowych dekoracji. Jej istotą stała się materia — nawarstwiona cegła pochodząca z różnych źródeł, często z rozbiórek. Istotnym elementem projektu było, by cegły tworzyły nieregularny, surowy i niepowtarzalny układ. Wewnątrz jest nieregularnie bielona, co powoduje jej coraz mniejszą zauważalność w przestrzeni. Koncepcja opiera się na włączeniu obecnego budynku Muzeum w kompleks nowej zabudowy.
częśc wystawowa skłąda się z dwóch sal: czasowej i stałej
© Bujnowski Architekci
opowiadanie o tragedii — ścieżka zwiedzania
Pierwszym etapem trasy jest dziedziniec wewnętrzny za murem, w którym następuje oczyszczenie z niepotrzebnych zewnętrznych bodźców oddziałujących na odwiedzjącego ograniczony do nieba i drzew. Następnym punktem ścieżki jest hol główny, utrzymany w półmroku, w którym jedynym naturalnym źródłem światła jest szczelina w stropie, tworząca wrażenie rysy.
Strefa wystawiennicza obejmuje dwie sale wystaw połączone galerią rzeźb Samuela Willenberga: czasową oraz stałą. Ostatnim etapem ścieżki wewnątrz budynku jest sala modlitewna — miejsce skupienia i kontemplacji, pozwalające na przyswojenie tragicznych wydarzeń historycznych. Zwiedzający po opuszczeniu tej części udają się do miejsca nieskomunikowanego bezpośrednio ze strefą wejściową.
przestrzeń muzealna stworzona dla ekspozycji rzeźb Samuela Willenberga pozwala na oglądanie dzieł ze wszystkich stron
© Bujnowski Architekci
rola otoczenia
Architekci starali się ograniczyć ingerencję w krajobraz poza murami muzeum. Granice w krajobrazie pozostają zatarte i przenikające się — w opozycji do murów chroniących przestrzeń pamięci. Natura ma oddziaływać na zwiedzających — stworzyć miejsce do kontemplacji i zmierzenia się z tragicznymi wydarzeniami.
Dla projektantów istotne było, by naturalny krajobraz nie konkurował ze ścianą muzeum, lecz tworzyć nieostre granice przenikające się z florą leśną. Przez las przechodzi wyłożona brukiem ceglanym ścieżka prowadząca do muzeum.
istotnym zadaniem było wpisanie muzeum w otoczenie
© Bujnowski Architekci
miejsce pamięci
Koncepcja opracowane przez pracownię Bujnowski Architekci stara się unikać architektonicznej dominacji w przestrzeni naznaczonej tragicznymi wydarzeniami. Otoczenie pozostaje istotnym elementem wprowadzonym w narrację o tragedii.
materia ma korespondować z otaczającym ją lasem
© Bujnowski Architekci
