Wiemy już, kto został laureatem prestiżowej nagrody Pritzkera, nazywanej (nie bez kozery!) architektonicznym Noblem. W 2025 roku jest nim chiński architekt Liu Jiakun!
Liu Jiakun, urodzony w 1956 roku w Chengdu, początkowo nie planował kariery architekta. Dorastając w otoczeniu lekarzy, interesował się sztuką i literaturą, co ostatecznie zaprowadziło go do podjęcia studiów architektonicznych na Uniwersytecie Chongqing.
Novartis (Shanghai) Block — C6
©Arch-Exist
Po ukończeniu studiów w 1982 roku pracował w państwowym Instytucie Projektowania i Badań Nad Architekturą w Chengdu, a w latach 1984–1986 mieszkał i pracował w Tybecie. Przez długi czas balansował między architekturą a twórczością literacką, niemal porzucając swój zawód, aż do przełomowej wizyty na wystawie swojego uniwersyteckiego znajomego Tanga Hua w 1993 roku, która na nowo rozpaliła jego pasję do projektowania. Transformacyjne doświadczenie doprowadziło architekta do uświadomienia sobie, że środowisko zbudowane może służyć za środek ekspresji jednostki.
Novartis (Shanghai) Block — C6
© Arch-Exist
W 1999 roku założył pracownię Jiakun Architects w Chengdu, stawiając na architekturę osadzoną w tradycji, ale otwartą na innowacje. Jego filozofia zakłada, że budynki powinny harmonijnie wpisywać się w otoczenie, „jak woda przenikająca przestrzeń”. W swojej praktyce architektonicznej stawia na wykorzystanie lokalnych materiałów, powstałych dzięki zastosowaniu tradycyjnego rzemiosła, odrzucając jednocześnie budulce produkowane masowo.
Jego szczera architektura ukazuje autentyczność faktur stosowanych materiałów, eksponując niedoskonałości, które trwają w czasie, zamiast ulegać degradacji.
Jury prestiżowej Nagrody Pritzkera 2025 podkreśliło jego umiejętność łączenia historii, infrastruktury i przestrzeni publicznej w spójną całość.
Muzeum Shuijingfang
© Jiakun Architects
Do najważniejszych realizacji architekta zaliczyć należy projekt West Village w Chengdu, Shuijingfang Museum, Muzeum Cesarskiej Cegły w Suzhou oraz Memoriał Hu Huishan i Muzeum Rzeźby Kamiennej Luyeyuan.
Muzeum Shuijingfang
© Arch-Exist
uzasadnienie jury
Środowisko zbudowane często jest rozdzierane sprzecznymi siłami. Z jednej strony gęstość zabudowy wydaje się bardziej zrównoważonym rozwiązaniem, z drugiej zaś często wiąże się z obniżeniem jakości życia. Liu Jiakun redefiniuje pojęcie gęstości poprzez ideę współzamieszkiwania, tworząc inteligentne rozwiązania balansujące te przeciwstawne siły. Dzięki projektom takim jak West Village w Chengdu przekształca on model przestrzeni publicznych i życia wspólnotowego. Proponuje nowe, niezależne i jednocześnie wspólne sposoby mieszkania, w których gęstość nie jest przeciwieństwem otwartości. Jego architektura umożliwia adaptację, rozwój i powielanie sprawdzonych rozwiązań. Projekty Liu Jiakuna ożywają dzięki ludziom, którzy je zamieszkują i użytkują.
– brzmi fragment uzasadnienia Jury Nagrody Pritzkera 2025.
Liu Jiakuna doceniono również za trafność stosowanych rozwiązań, bez szufladkowania się jako architekt korzystający z nowoczesnych rozwiązań technologicznych lub praktyk o charakterze wernakularnym:
Liu Jiakun poszukuje technologii, która nie jest ani zaawansowana, ani prymitywna, lecz „odpowiednia” – bazująca na lokalnej wiedzy, dostępnych materiałach i rzemiośle. Od najwcześniejszych projektów unikał obowiązujących w architekturze języków formalnych, wprowadzając prostotę wynikającą z dostępnych zasobów. Jego szczerość w stosowaniu materiałów pozwala im mówić same za siebie, bez potrzeby dodatkowej mediacji czy konserwacji. Dzięki temu mogą się starzeć naturalnie, zachowując pamięć zbiorową zapisaną w ich strukturze.
Muzeum Cegły Cesarskiej w Suzhou
© Liu Jian
Jury konkursu kwituje swój werdykt stwierdzeniem:
Za umiejętność mediacji pomiędzy dystopią a utopią, za pokazanie, jak architektura może balansować między rzeczywistością a idealizmem, za wyniesienie lokalnych rozwiązań na poziom uniwersalnej wizji oraz za rozwinięcie języka opisującego społecznie i środowiskowo sprawiedliwy świat – Liu Jiakun został laureatem Nagrody Pritzkera 2025.
West Village w Chengdu
© Arch-Exist
nagroda Pritzkera
Nagroda Pritzkera to jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień w świecie architektury. Ufundowana w 1979 roku przez Jaya A. Pritzker oraz jego żonę Cindy, honoruje osoby, których działalność miała znaczący wpływ na rozwój światowej architektury. Nagroda Pritzkera przyznawana jest za całokształt pracy żyjącemu architektowi lub zespołowi projektantów. Laureaci i laureatki nagrody liczyć mogą na 100 tysięcy dolarów, brązowy medal oraz znalezienie się w prestiżowym gronie twórców i twórczyń, takich jak Philip Johnson, James Stirling, Kenzō Tange, Renzo Piano, Zaha Hadid czy Farrell Yvonne i Shelley McNamara.
West Village w Chengdu
© Qian Shen Photography
Potencjalni kandydaci i kandydatki wybierani są spośród najbardziej cenionych, czynnych architektów — zgłoszenia przyjmowane są do października każdego roku poprzedzającego przyznanie nagrody. Za organizację i przyznanie wyróżnienia odpowiada Fundacja Hyatt, która każdego roku powołuje sąd konkursowy składający się z największych specjalistów i specjalistek w tej dziedzinie.
