Czy gra karciana może pomóc w projektowaniu przyjaznych, zielonych osiedli mieszkaniowych? Na to pytanie stara się odpowiedzieć Natalia Dymarska z Politechniki Śląskiej, która na podstawie Gry w osiedle opracowanej przez koło naukowe Urbanmodel, pod redakcją dr hab. Tomasza Bradeckiego, zaprojektowała ekologiczne osiedle przy ulicy gen. Władysława Andersa w Gliwicach.
Prezentowany projekt to praca inżynierska wykonana pod kierunkiem dr hab. Tomasza Bradeckiego na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej, a jej pełna nazwa brzmi — „Koncepcja urbanistyczno-architektoniczna zespołu zabudowy mieszkaniowo-usługowej przy ul. gen. Władysława Andersa w Gliwicach. Koncepcja projektowa wykorzystująca rozwiązania proekologiczne na podstawie modeli »Gry w osiedle«”.
analiza funkcji i komunikacji terenu projektowego
© Natalia Dymarska
dobra lokalizacja i komunikacja
Teren opracowania, który wybrała autorka, znajduje się w Gliwicach, przy skrzyżowaniu ul. gen. Władysława Andersa z ul. Leopolda Okulickiego. Aktualnie powstaje tam pierwszy etap osiedla Ogrody Andersa dewelopera ATAL.
- Sama lokalizacja pod względem rozkładu funkcji spełnia wszystkie podstawowe potrzeby potencjalnych mieszkańców osiedla. W pobliżu znajdują się różnego rodzaju sklepy, placówki edukacyjne, park, obiekty religijne wraz z cmentarzem. W bezpośrednim sąsiedztwie terenu znajdują się też rozległe ogródki działkowe, za którymi zlokalizowane są pola uprawne i rezerwat przyrody Las Dąbrowa. Od strony wschodniej mamy Osiedle Wojska Polskiego oraz Rynek. Od południowego wschodu teren sąsiaduje z nieużytkowanym terenem oraz z 4-tym Wojskowym Oddziałem Gospodarczym Jednostka Wojskowa nr 4217 — mówi o lokalizacji architektka.
na dachach autorka zastosowała zielone dachy. Znajdują się tam również miejsca pod uprawy
© Natalia Dymarska
Przyszli mieszkańcy będą cieszyć się dobrą komunikacją — teren ma liczne połączenia autobusowe i znajduje się w pobliżu głównych dróg łączących Gliwice z innymi miastami aglomeracji śląskiej oraz linii kolejowych.
projekt na podstawie gry karcianej
Na projekt pracy duży wpływ miały założenia powstałe na bazie kart z Gry w osiedle opracowanej na Politechnice Śląskiej w Gliwicach przez dr hab. Tomasza Bradeckiego z zespołem z koła Urbanmodel w składzie: Marta Sanigórska, Natalia Dymarska, Marta Klekotka, Karolina Wąsińska, Julia Stachura, Daria Bal, Małgorzata Wasik, Katarzyna Kotarska, Ola Barańska, Monika Brol, Justyna Nowak, Igor Gdula, Małgorzata Pluta, Daniel Szołtysek, Kamil Kolus, Kinga Karcz, Paulina Miszczak, Błażej Mól.
„Gra w osiedle”
© Urbanmodel
Jak czytamy w opisie gry: „Gra w osiedle” ma na celu zwrócenie uwagi na problematykę intensyfikowania zabudowy mieszkaniowej oraz kształtowania przestrzeni osiedli. W tym celu wykorzystuje się podejście teoretyczne, które czerpie z działań dydaktycznych i popularyzatorskich. Gra może służyć do uniwersalnych gier w karty lub dydaktycznych gier związanych z urbanistyką/architekturą. Uniwersalna gra łączy karty 2D i 3D oraz modele w świecie cyfrowym. Gra daje możliwość zestawienia modeli, tworzenia z nich różnego rodzaju osiedli przyszłości, wizualizowania ich za pomocą kodów QR i znajdowania możliwości, jak i zagrożeń ze stworzonego układu. Celem gry jest zbudowanie miniosiedla o jak najlepszych parametrach.
„Gra w osiedle”
© Urbanmodel
Na każdej z kart znajduje się rzut/aksonometria jednego kwartału, które po połączeniu tworzą układy osiedla. Symbolom na kartach przypisane są poszczególne funkcje:
- KIER — reprezentuje rolę mieszkańca, oczekującego równowagi w zagospodarowaniu swojej przestrzeni, prezentując przy tym podejście NIMBY (not on my background), oznaczające, mieszkańca,
- KARO — symbolizuje podejście dewelopera, dążącego do maksymalizacji ilości mieszkań, przy jak najmniejszej ilości infrastruktury,
- PIK — przedstawia ekologa starającego się osiągnąć jak największą ilość terenów biologicznie czynnych, z zapewnieniem infrastruktury dla komunikacji publicznej i rowerowej,
- TREFL — reprezentuje planistę, który dąży do zapewnienia równowagi pomiędzy wymaganiami każdej z ról.
Wszystkie informacje o grze oraz instrukcję możecie znaleźć w publikacji dostępnej online.
- W ramach porównania i zestawienia wytycznych projektowych z założeniami realnymi, z kart ułożyłam osiedla przedstawiające każdą z wyżej wymienionych ról, tak aby powstały koncepcje urbanistyczne przedstawiające różne założenia: urbanisty, dewelopera i ekologa. Podliczyłam wskaźniki oraz zestawiłam je z założeniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, oraz budującego się pierwszego etapu osiedla Ogrody Andersa. Na podstawie zestawionych danych wybrałam koncepcję urbanisty jako wzorcową, według której wskaźniki projektu zostały dostosowywane — wyjaśnia proces projektowy Natalia Dymarska.
koncepcja osiedla na podstawie gry, przykład deweloperski
© Natalia Dymarska
koncepcja osiedla na podstawie gry, przykład ekologiczny
© Natalia Dymarska
przykład planistyczny został wybrany w projekcie
© Natalia Dymarska
geometryczne kwartały
Układ zagospodarowania terenu autorka również oparła na kwartałach wywodzących się z układu kart. Architektka zaprojektowała przykładowy budynek, który wykorzystała w kilku wariantach: dwumodułowym i jednomodułowym. Część budynków zabudowy wielorodzinnej ma zlokalizowane usługi w parterach. Wśród zabudowy znajdują się także dwa budynki usługowe oraz nadziemne części wjazdowe parkingów podziemnych. Kwartały podzielone są geometryczną siatką ulic. Do części z nich za pomocą pasów przerostowych wprowadzony został ruch spowolniony/ Geometryczny układ ulic i zabudowy autorka przeplotła organicznym, wijącym się układem ciągów pieszych. Na południu założenia umieściła ścieżkę rowerową, biegnącą wzdłuż całego terenu opracowania.
osiedle w Gliwicach, zagospodarowanie terenu
© Natalia Dymarska
zielone osiedle
Główną ideą autorki było zachowanie i wprowadzenie jak największej ilość terenów biologicznie czynnych, elementów błękitno-zielonej infrastruktury oraz rozwiązań społeczno-ekologiczne na przykład urban farming, który wprowadza element samowystarczalności. Rośliny uprawiane są wspólnie przez mieszkańców na wyznaczonych obszarach, zarówno w przyziemiu, jak i na dachach budynków.
na terenie osiedla jest dużo zieleni
© Natalia Dymarska
Kolejnym z rozwiązań jest zielony beton zastosowany w ciągach pieszych.
- Jest to innowacyjna metoda, polegająca na zawarciu w strukturze betonu tlenku tytanu (II), który pod wpływem promieni UV rozkłada szkodliwe dla człowieka cząsteczki tlenków azotu (pochodzące ze spalin samochodowych), osiadające na powierzchni betonu, w nieszkodliwe azotany (związki podobne do tych, używanych do nawożenia roślin). Ponadto zielony beton ma właściwości samoczyszczące, ponieważ rozkładowi, oprócz tlenków azotu, ulega także brud, kurz, tłuszcz, ptasie odchody. Wszystkie zostają zamienione w nieszkodliwe związki, które przy okazji opadów atmosferycznych są zmywane z chodnika — tłumaczy projektantka.
Przykładowy budynek mieszkalny
© Natalia Dymarska
Poza urban farmingiem na terenie osiedla znajdują się również ogródki prywatne położone na tyłach budynków mieszkalnych.
Mieszkańcy osiedla mogą również skorzystać z carsharingu oraz podziemnych parkingów automatycznych. Proekologiczne elementy zostały zawarte również w budynkach w postaci zielonych dachów, paneli fotowoltaicznych, materiałów konstrukcyjnych i instalacji wody szarej w piwnicach. Autorka zastosowała przydrożne niecki retencyjne, geokratę oraz powierzchnie półprzepuszczalne i zbiorniki retencyjne.
