Aleksandra Smal – absolwentka Wydziału Architektury Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego stworzyła projekt kompleksu agroturystycznego wraz z winiarnią w Siadle Dolnym. Jest to współczesna forma architektoniczna, inspirowana regionalizmem, odpowiadająca potrzebom sektorów nowoczesnego rolnictwa.
aksonometria
© Aleksandra Smal
cel projektu
W wyniku przeprowadzonych prac projektowo-badawczych, poprzedzonych licznymi analizami dotyczącymi uwarunkowań wybranego terenu, lokalizacji winnic oraz funkcjonowania podobnych obiektów, a także zdefiniowania pozytywnych praktyk w kontekście projektowania regionalnego i cech definiujących architekturę regionalną Pomorza Zachodniego, powstał kompleks agroturystyczny wraz z winiarnią. Obiekt odpowiada na potrzeby nowoczesnego rolnictwa, które opiera się nie tylko na samym procesie produkcyjnym – w tym przypadku winifikacji, lecz także na prezentacji tego procesu i edukacji na jego temat za sprawą funkcji towarzyszącej, jaką jest enoturystyka. W związku z tym projektowany kompleks składa się z trzech części: produkcyjnej, związanej z produkcją wina, edukacyjno-reprezentacyjnej, zachęcającej do pogłębienia wiedzy oraz promującej sektor gospodarki rolnej, jaką jest winifikacja i powiązana z nią enoturystyka oraz z części wypoczynkowej, czyli bazy noclegowej wraz z gastronomią.
elewacje
© Aleksandra Smal
regionalizm w architekturze
Istotną kwestią dla projektu jest zdefiniowanie pozytywnych praktyk w projektowaniu regionalnym oraz analiza cech definiujących architekturę na Pomorzu Zachodnim. Projekt odnosi się zarówno do architektury wernakularnej, nawiązującej do kultury i tradycji regionu, jak i do regionalizmu krytycznego, dostosowującego obiekt do lokalnych uwarunkowań klimatycznych i topograficznych. Forma obiektu i jego lokalizacja odpowiadają założeniom regionalizmu krytycznego i architektury wernakularnej poprzez częściowe osadzenie budynku w terenie, wykorzystanie naturalnych wpływów lokalizacji, regulowane osłony okienne, wentylację grawitacyjną oraz odpowiednie rozmieszczenie pomieszczeń. Budynki nawiązują do domu halowego z dwuspadowym dachem, a cały kompleks zaprojektowano według układu zagrody typu Vierkanthof.
elewacje
© Aleksandra Smal
architektura i forma obiektu
Na zespół zabudowy składają się cztery budynki na planie trójbocznej zagrody, połączone tarasem na wysokości parteru. Budynki mają dachy dwuspadowe i są częściowo połączone pergolą porośniętą roślinnością pnącą, która pełni rolę naturalnego wykończenia elewacji, nawiązując do przetwórstwa wina. Forma kompleksu inspirowana jest domem halowym i realizuje ideę krytycznego regionalizmu Kennetha Framptona, łącząc tradycyjne elementy architektury regionalnej z nowoczesnymi rozwiązaniami. Elewacja budynków została wizualnie podzielona rytmem drewnianej konstrukcji, co urozmaica bryłę i podkreśla architektoniczny charakter obiektu.
podział elewacji
© Aleksandra Smal
winiarnia
Analiza obiektów o podobnej funkcji wykazała, że położenie budynku na zboczu wzgórza umożliwia efektywną pracę winiarni z przepływem grawitacyjnym: winogrona są odbierane na wyższym piętrze, fermentacja odbywa się na poziomie pośrednim, a dojrzewanie i wysyłka na niższym. Takie usytuowanie wspomaga przewietrzanie budynku, a piwnice w gruncie utrzymują stabilną temperaturę, minimalizując potrzeby ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji. Budynek winiarni został podzielony na strefy odpowiadające kolejnym etapom produkcji: odbiór i wstępne przetwórstwo winogron, fermentacja, dojrzewanie, butelkowanie, przechowywanie oraz spedycja, co pozwala na grawitacyjne przechodzenie winogron przez wszystkie etapy.
widok strefy wejściowej budynku winiarni
© Aleksandra Smal
zagospodarowanie terenu
W odpowiedzi na koncepcję regionalizmu krytycznego, zarówno budynek, jak i dziedziniec zostały zaprojektowane tak, aby dostosowywały się do terenu. Trzy tarasy o różnicy poziomów 1,5 metra opadają od strony projektowanego parkingu w kierunku zabudowań. Każdy zabezpieczony jest murem oporowym. Między tarasami zaplanowano pochylnie o szerokości 4,5 metra, które mogą służyć jako deptak dla odwiedzających winnicę oraz jako przestrzeń dojazdowa dla służb i obsługi technicznej. W planie dziedzińca uwzględniono przestrzenie wejściowe do budynków w formie placów oraz obszary zielone. Tarasy od strony południowej i wschodniej, otaczające niemal cały kompleks, stanowią istotny element zagospodarowania terenu.
widok dziedzińca wewnętrznego
© Aleksandra Smal
konstrukcja i materiały
Projekt odnosi się do regionalnych tradycji architektonicznych i rozwiązań ekologicznych, wykorzystując lokalne materiały, głównie drewno i słomę prasowaną pokrytą gliną. Konstrukcje drewniane są podzielone, nawiązując do architektury regionalnej, ale dostosowane do współczesnych standardów dzięki nowym technologiom obróbki drewna, takim jak drewno klejone warstwowo. Tradycyjne mocarne belki zastąpiono bardziej subtelnie wyglądającymi, ale równie wytrzymałymi belkami z drewna klejonego warstwowo. Wypełnienie konstrukcji, zamiast słomy i gliny, wykonane jest z nowoczesnej, sprasowanej słomy pokrytej gliną, zapewniającą komfort cieplny. Całość wykończona jest naturalną sklejką drewnianą lub tynkiem glinianym. Taka konstrukcja łączy odniesienia do historycznej architektury regionu z cechami budownictwa zrównoważonego, wykorzystując lokalne materiały i minimalizując potrzebę dalekiego transportu, co sprzyja recyklingowi.
widok holu głównego budynku reprezentacyjnego
© Aleksandra Smal
rozwiązania proekologiczne
Współczesne rolnictwo oraz obiekty bezpośrednio z nim związane, powinny odpowiadać na współczesne potrzeby życia w zgodzie z naturą oraz możliwie jak najmniej ingerować w zasoby naturalne. Dużą wartością projektu zarówno w nawiązaniu do regionalizmów jak i rozwiązań proekologicznych jest zastosowanie lokalnych materiałów — głównie drewna i słomy prasowanej pokrytej wykończeniem z gliny. Oprócz tego zastosowano system podziemnych zbiorników zbierających wodę deszczową, która później zostanie wykorzystana do podlewania winorośli oraz jako szara woda do spłukiwania toalet w obiekcie noclegowym. Zbiorniki zostaną połączone z biologiczną oczyszczalnią ścieków. W obiekcie przewidziano również technologie służące regulowaniu klimatu w pomieszczeniach. W części przeszkleń zamontowano regulowane – przesuwne panele słoneczne przełamujące promienie wpadające do pomieszczenia, a przez to regulujące przegrzewanie się pomieszczeń. Zrównoważonemu rozwojowi sprzyja również zastosowanie wentylacji grawitacyjnej w części pomieszczeń – przede wszystkim w budynku produkcyjnym. W obiekcie jako główne źródło ciepła zastosowano pompę ciepła z gruntowym wymiennikiem oraz panele słoneczne, które dzięki konstrukcji dachu budynku produkcyjnego i podziałowi na trzy części, zyskały większy obszar montażowy.
przestrzeń sprzedażowo-degustacyjna
© Aleksandra Smal
