W dniu 1 lutego 2018 roku podczas Międzynarodowych Targów Budownictwa i Architektury BUDMA w Poznaniu została rozstrzygnięta XII edycja konkursu o Nagrodę im. Macieja Nowickiego, której temat brzmiał: „Inteligentna architektura odpowiedzialna za środowisko”. Na konkurs zostało zgłoszonych 18 prac, wpłynęło 15.
Jury w składzie:
- Katarzyna Zielonko-Jung (Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej)
- Monika Kupska-Kupis (firma VELUX)
- Małgorzata Tomczak (redaktorka naczelna AiB)
- Dominik Darasz (Horizone Studio)
- Romuald Loegler (Atelier Loegler)
przyznało:
I Nagrodę
Magdalenie Górskiej z pracowni eKodama architektura za projekt „BioDomek - naturalny domek pod rozbudowę”.
Jury doceniło projekt za konsekwencję i zrealizowaną ideę ekologicznych rozwiązań oraz za propozycję domu modułowego jako systemu, który może się dostosować do potrzeb użytkowników. Podkreślono również, że ważnym elementem projektu są zaproponowane naturalne materiały.
Wyróżnienie
dla Patrycji Czechowskiej za projekt pt. „Schronisko nad jeziorem Mývatn na Islandii” (praca dyplomowa inżynierska obroniona na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, promotor: dr hab. Anna Bać).
Wyróżnienie przyznano za czystość formy, neutralność krajobrazową i wrażliwość na potrzeby społeczne. Jury doceniło fakt, że projekt łączy możliwość kontemplacji miejsca oraz budowania integracji i więzi społecznej poprzez architekturę.
Wyróżnienie
dla Emilii Durki-Zielińskiej i Walentego Durki za projekt „Dom Kadr no. 2”.
Jury doceniło szlachetność formy architektonicznej przy zachowaniu indywidualnego wyrazu nienaruszającego walorów krajobrazu. Rozwiązania materiałowe i technologiczne pozwalają na minimalną ingerencję w zastane środowisko i stwarzają przyjazną oraz zdrową przestrzeń do życia.
***
Nagroda im. Macieja Nowickiego jest przyznawana przez wydawcę A&B od 2007 roku. Celem konkursu jest promocja innowacyjnych rozwiązań w polskiej architekturze oraz premiowanie dokonań architektów, których dzieła mają istotny wkład w kształtowanie rodzimej kultury architektonicznej. Idea konkursu bazuje na poszukiwaniu nowych sposobów modelowania przestrzeni charakteryzującej się wysoką jakością i walorami estetycznymi, a także na potrzebie ochrony środowiska oraz rozwijania i wdrażania w budownictwie technologii czy materiałów przyjaznych człowiekowi.
Jak co roku do współpracy przy organizacji konkursu oraz towarzyszącej mu debaty zostali zaproszeni partnerzy biznesowi, dla których udział w współtworzeniu tego wydarzenia to także możliwość własnego rozwoju. W tym roku partnerem A&B na BUDMIE była firma CITY, a sponsorem głównym wydarzenia — firma VELUX. Ponadto Nagroda im. Macieja Nowickiego została po raz kolejny przyznana dzięki współpracy takich sponsorów jak firmy: Alufire, Gerda, Puczyński – mała architektura, Ceramika Nowa Gala, Urzędowski, King Klinker, Rockwool, Lafarge, ISOVER i De Dietrich.
projektant, konstruktor i wynalazca
Patron Nagrody — Maciej Nowicki — to postać wybitna i warta upamiętnienia. Architekt żyjący zaledwie czterdzieści lat (1910–1950) był wyjątkowo uzdolnionym projektantem, konstruktorem i wynalazcą. Jego najbardziej znaną realizacją jest powstała w roku 1949 hala Dorton Arena w Raleigh w Północnej Karolinie w USA. Nowicki stworzył w niej niespotykany dotąd układ konstrukcyjny dwóch pochylonych ku sobie, wielkich, żelbetowych, parabolicznych łuków (stąd popularna nazwa budynku — Paraboleum), na których zawieszone zostało lekkie pokrycie dachowe.
W tym roku kapituła konkursu o Nagrodę im. Macieja Nowickiego w składzie: Katarzyna Zielonko-Jung (Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej), Monika Kupska-Kupis (firma Velux), Małgorzata Tomczak (redaktorka naczelna A&B), Dominik Darasz (Horizone Studio) i Romuald Loegler (Atelier Loegler) przyznała główną nagrodę Magdalenie Górskiej, która wraz z zespołem współpracowników tworzy pracownię eKodama architektura.
BioDomek
Magdalena Górska jest architektką zafascynowaną budownictwem naturalnym. W projektach swoich domów stosuje takie materiały jak drewno i słoma. „Kodama, słowo od którego wzięła nazwę moja pracownia, to duch drzew, opiekun lasu. Zrównoważone projektowanie jest właśnie dla mnie projektowaniem z opiekuńczą uważnością na kontekst, lokalizację i potrzeby inwestorów. Uważność sprawia, że do każdego projektu podchodzę ze świeżością, od nowa poszukuję odpowiedzi. Bardzo dużo uwagi poświęcam obserwacjom i analizom. W projektowaniu stosuję również elementy permakultury, czyli projektowej strategii tworzenia trwałych, zrównoważonych systemów” — tak architektka pisze o sobie na stronie własnej pracowni.
Nagrodzony w konkursie o Nagrodę im. Macieja Nowickiego BioDomek autorstwa Magdaleny Górskiej to naturalny, modułowy budynek pod rozbudowę. Jak można przeczytać w opisie autorskim projektu: „BioDomek jest dostosowany do przewożenia na przyczepie standardowego tira. Domek rośnie wraz z potrzebami użytkowników, bez brania kredytów na 30 lat. Również gdy nasze potrzeby się zmniejszą, cały dom może zmaleć poprzez odłączenie modułów i podarowanie ich np. dzieciom, tworząc BioDomek w nowym miejscu. Odpowiada to na potrzebę elastycznego zamieszkiwania i niezamrażania dóbr naturalnych w opustoszałych budynkach. BioDomek to dom elastyczny”.
Jak przekonuje architektka, moduły BioDomku są wykonane ze zdrowych, ekologicznych materiałów. Konstrukcja budynku jest szkieletowa, z suszonego drewna klejonego KVH, wypełniona wewnątrz ekologicznym materiałem izolacyjnym z celulozy. Moduły wykończone są z zewnątrz deskowaniem modrzewiowym, pod którym znajduje się otwarta dyfuzyjnie płyta drzewna. Wnętrze i elewacja wykończone są naturalnymi farbami glinianymi i wapiennymi, naturalnymi olejami (które zabezpieczają drewno) oraz uszczelnieniami z naturalnej wełny drzewnej. Fundamenty domku są punktowe, wkręcane, co znacznie przyśpiesza montaż i zmniejsza negatywną ingerencję w grunt. Łatwiej też taki domek zdemontować i przenieść w inne miejsce.
Jurorzy konkursu podkreślili, że ważnym elementem projektu są zaproponowane, naturalne materiały i docenili architektkę „za konsekwencję i zrealizowaną ideę ekologicznych rozwiązań oraz za propozycję domu modułowego jako systemu, który może się dostosować do potrzeb użytkowników”.
Dom Kadr no. 2
Jednym z dwóch obiektów wyróżnionych w XII edycji konkursu o Nagrodę im. Macieja Nowickiego jest Dom Kadr no. 2. Zaprojektowało go małżeństwo architektów: Emilia Durka‑Zielińska i Walenty Durka, prowadzące wspólnie pracownię Dom Architektów. Młodzi projektanci w 2007 roku rozpoczęli, jak wspominają, pionierską realizację własnego drewnianego domu z pracownią, który stał się ich poligonem doświadczalnym w sprawdzaniu przyjętych założeń dotyczących technologii drewnianej i standardu pasywnego. Architekci specjalizują się w projektowaniu ekologicznych budynków drewnianych oraz budynków o najwyższym standardzie energetycznym. Jak dotąd opracowali innowacyjny projekt realizacji domów w systemie „Just in time”, a także autorską konstrukcję „Solid Wood Module” z litego drewna, wraz z technologią prefabrykacji domów. „Wiemy, że budynek dzięki odpowiednio dobranym proporcjom i naturalnym materiałom zaczyna emanować dobrą energią, a nowoczesny, funkcjonalny minimalizm tworzy przyjazną przestrzeń. To wszystko, połączone harmonijnie z otaczającą budynek przyrodą, pozwala nam na kreowanie nowych, całkowicie wyjątkowych miejsc” — przekonują Emilia Durka-Zielińska i Walenty Durka.
Projekt Domu Kadr no. 2 zakładał stworzenie przestrzeni dla dwóch osób. Dom został usytuowany na działce leżącej w obrębie Brodnickiego Parku Krajobrazowego, w dolinie rzeki Drwęcy, zwanej też „bramą jezior mazurskich”. Jak zapewniają projektanci, działka nie sąsiaduje bezpośrednio z inną zabudową i jest idealnie zorientowana w kierunku północ-południe, co pozwala wykorzystać poprzez przeszkloną elewację zyski ciepła oraz zapewnia widok na rzekę od strony południowej. Dom jest prefabrykowanym, drewnianym budynkiem modułowym w standardzie niskoenergetycznym. To rozwiązanie łączy w sobie prostotę i jakość prefabrykowanej konstrukcji z pięknem i estetyczną integralnością budynku. Szklana fasada wprowadza naturę do środka, Bryła przypomina charakterystyczną „polską stodołę”, o minimalistycznej formie, z otwartym planem i z południowym, panoramicznym szkleniem.
Dom wraz z tarasami osadzony jest ponad gruntem na stalowej podkonstrukcji zintegrowanej z fundamentami, co zabezpiecza go przed okresowym wylewaniem rzeki. Jak można zauważyć, dom nie jest duży — ma 120 metrów kwadratowych powierzchni, ale jego otwarty plan i szklana południowa fasada czynią go w odczuciu większym i niezwykle jasnym. W budynku zastosowano system ogrzewania za pomocą pompy ciepła powietrze-powietrze, połączony z wentylacją mechaniczną z rekuperacją (odzyskiem ciepła wentylacyjnego) i dodatkowym, uzupełniającym systemem elektrycznego ogrzewania podłogowego. Elewacja została pokryta satynową, czarną blachą, a taras wykonano z drewna termo-jesion, niewymagającego konserwacji. Budynek od północy wtapia się w las, a od południa otwiera się na piękny krajobraz doliny Drwęcy. Jury doceniło szlachetność formy architektonicznej, przy zachowaniu indywidualnego wyrazu, nienaruszającego walorów krajobrazu. Uznało również, że „rozwiązania materiałowe i technologiczne pozwalają na minimalną ingerencję w zastane środowisko i stwarzają przyjazną oraz zdrową przestrzeń do życia”.
schronisko na Islandii
„Projekt schroniska nad jeziorem Mývatn na Islandii jest nowoczesnym rozwiązaniem przeznaczonym dla miłośników dzikiej przyrody. Łączy podstawowe cechy schronienia z maksymalnym poziomem ekspozycji, minimalnie ingerując w środowisko. Budynek jest w pełni samowystarczalny, a jego uniwersalna forma pozwala dostosować się do islandzkiej przyrody. Projekt w pełni zgadza się z promowaniem zrównoważonej turystyki. Szczególnie ważne było wpisanie bryły w krajobraz naturalny oraz wykorzystanie w jak największym stopniu jego potencjału. Obiekt jest energooszczędny i wykorzystuje materiały, które są bezpieczne dla środowiska i pochodzą z lokalnych źródeł. Dodatkowo, poprzez wykorzystanie istniejących zasobów, przestrzeni i możliwości budynek może przyczynić się do rozwoju społeczno-gospodarczego i wzrostu kulturowego danego regionu, przy zachowaniu jak najmniejszego negatywnego wpływu na środowisko” — pisze autorka projektu, Patrycja Czechowska.
Obszar, na którym zlokalizowano schronisko, bardzo charakterystycznie dzieli się na dwie strefy: strefę panoramy jeziora — spójną i harmonijną oraz strefę dynamiczną wygasłych wulkanów. I to właśnie te zależności zainspirowały projektantkę do stworzenia architektury podkreślającej oś widokową tego miejsca.
Podstawowym elementem projektowanego obiektu jest lekka konstrukcja szkieletowa, składająca się z prefabrykowanych, stalowych profili, tworząca usztywnienie, konieczne ze względu na aktywność sejsmiczną obszaru. Następnym ważnym elementem jest platforma, która pełni funkcję tarasu widokowego, gdzie na całej powierzchni zainstalowane jest ogrzewanie geotermalne, aby zwiększyć komfort użytkowania. Rdzeniem budynku są moduły pełniące funkcję schroniska, które po odpowiednim połączeniu tworzą charakterystyczne ujęcia widokowe, podkreślające walory tego miejsca — szczyty wygasłych wulkanów. Całość otoczona jest przeszkloną elewacją, która przede wszystkim chroni wnętrze przed trudnymi warunkami atmosferycznymi oraz staje się swoistą moskitierą dla muszek, które na tym obszarze są bardzo uciążliwym zjawiskiem. Elementem domykającym kompozycję są połacie dachowe, których odpowiednie nachylenie pomaga w zebraniu wody deszczowej, ale przede wszystkim zawierają one świetliki rozmieszczone nad modułami sypialnymi, które w okresie nocy polarnej umożliwiają obserwację gwiazd oraz zorzy polarnej bez wychodzenia z pokoju.
Jak przyznaje architektka, największym wyzwaniem projektowym był dla niej brak możliwości podłączenia budynku do sieci miejskich, dlatego zastosowała w nim szereg alternatywnych rozwiązań. Ogrzewanie budynku, elektryczność oraz podgrzewanie wody zapewnia energia geotermalna. W związku z użytkowaniem budynku przez cały rok zachowanie komfortu termicznego uzyskano dzięki wełnie owczej, która jest lokalnym materiałem, niezwykle wydajnym. Budynek jest w pełni samowystarczalny, a jego uniwersalna forma pozwala dostosować go do każdego skrawka Islandii.
Jury uhonorowało pracę Patrycji Czechowskiej wyróżnieniem „za czystość formy, neutralność krajobrazową i wrażliwość na potrzeby społeczne”, równocześnie doceniając fakt, że projekt łączy w sobie możliwość kontemplacji miejsca oraz budowania integracji i więzi społecznej poprzez architekturę.
***
Wszystkim laureatom konkursu i jego uczestnikom dziękujemy za nadesłanie swoich prac i już dziś zapraszamy kolejnych projektantów do udziału w przyszłorocznej XIII edycji konkursu o Nagrodę im. Macieja Nowickiego.
oprac. Magda BRONIATOWSKA
fot.: archiwum A&B
Partnerzy biznesowi XII edycji konkursu o Nagrodę im. Macieja Nowickiego oraz towarzyszącej mu debaty: Partner A&B na BUDMIE — City; Sponsor Główny: Velux; Sponsorzy: Alufire, Gerda, Puczyński Mała Architektura, Ceramika Nowa Gala, Urzędowski, King Klinker, Rockwool, Lafarge, Isover, De Dietrich.
