Dzielnice Sosnowca to istny misz-masz architektoniczny. Miasto utkane jest ze zlepków epok i incydentalnych pomysłów. Niekonsekwencja przestrzenna jest tu szczególnie odczuwalna, lecz jednocześnie jest to świetny obraz biegu historii. Pogoń, dzielnica Sosnowca, też taka jest. Ma w sobie jednak coś bardziej szlachetnego. Na tle całego miasta jest inna, wyjątkowa. Może to bliskość wydziałów Uniwersytetu Śląskiego, może zasługa lepszej architektury, która tworzy codzienność dzielnicy. Może to zasługa małych, klimatycznych miejsc i ludzi, którzy je tworzą. Choć nie uchodzi za najbezpieczniejszą z dzielnic, w jej zaniedbaną część wchodzi nowe życie.
widok na niedokończoną kamienicę z lat 30.
© Kaizerbrecht Investment
anatomia przestrzennych wariacji
Warto wspomnieć, że Pogoń od XIV wieku do 1902 roku funkcjonowała jako wieś, a następnie weszła w skład nowo utworzonego miasta Sosnowice, przemianowanego później na Sosnowiec. W drugiej połowie XIX wieku rozwijała się prężnie wschodnia część o charakterze przemysłowym, gdzie swoje fabryki ulokowali między innymi Heinrich Gotthold Dietel, Ernst i Franz Schoen czy Oscar Huldczyński. Dietel zapoczątkował również kulturowo-oświatowy charakter dzielnicy, fundując Szkołę Realną. Ten kierunek rozwoju był kontynuowany w kolejnych latach. Powstawały obiekty takie jak dom kultury oraz uczelnie, które zrobiły z Pogoni dzielnicę akademicką. W samym jej sercu utrzymany jest pierwotny układ urbanistyczny. Osada robotniczo-urzędnicza chaotycznie powstawała wzdłuż prostych, ciasnych uliczek, wybrukowanych klinkierową cegłą drogową lub kamiennymi kocimi łbami. Powstały niskie, ceglane lub ceglano-kamienne kamieniczki, które każdy właściciel wykańczał w oryginalny i nieco odmienny sposób. W latach 30. XX wieku do dzielnicy wprowadził się modernizm, który podniósł jakość oraz wysokość zabudowy mieszkalnej. Po wojnie, od lat 50., powstawały budynki mieszkaniowe, typowo funkcjonalne, a następnie bardzo ekspansywnie powstawały osiedla z wielkiej płyty. Wszystkie te składniki złożyły się na niepowtarzalny wygląd Pogoni, który współcześnie zanika. Asfalt i wszechobecny styropian skutecznie maskują pierwotny wygląd architektury Pogoni i powodują, że jej klimat odchodzi w sferę wspomnień.
wizualizacja przebudowy kamienic — widok z narożnika ulic Grochowej i Marii Curie-Skłodowskiej
© Kaizerbrecht Investment
jedna działka, trzy oblicza
Oficyna wpisana do gminnej ewidencji zabytków, rozsypująca się, narożna kamienica z początku XX wieku oraz nieukończona modernistyczna kamienica z lat 30. — wszystkie te budynki znajdują się na jednej, niewielkiej narożnej działce u zbiegu ulic Marii Skłodowskiej-Curie i Grochowej. Ciasna i niejednorodna stylistycznie architektura jest rezultatem wieloletniego rozwoju gospodarczego jednej bogatej zagłębiowskiej rodziny. W parterze budynku była masarnia i sklep rzeźniczy. Projekt „3 Kamienice”, jako jeden z pierwszych, podejmuje próbę ocalania substancji historycznej, nawet tej nie, która nie jest objęta ochroną konserwatorską. Początkowo inwestor (warszawska spółka „3 Kamienice”), nabywając nieruchomość jako „atrakcyjną działkę budowlaną”, nie myślał, że znajdujące się na niej zrujnowane budynki będą w stanie jeszcze na coś się przydać. Jednak wyjątkowy charakter dzielnicy skłonił go do przemyśleń nad możliwościami zachowania i ponownego wykorzystania historycznych kamienic. Ten pionierski w okolicy projekt udowadnia, że można pogodzić zyski inwestora, ochronę historycznej architektury oraz poprawę wizerunku dzielnicy. Ta realizacja ma również zwrócić uwagę na problem bezpowrotnego niszczenia zabudowy historycznej i wytyczyć kierunek tworzenia nowej jakości na Pogoni.
wizualizacja modernizacji od strony ulicy Grochowej — rozbudowa oficyny oraz widok bocznej ściany kamienicy
© Kaizerbrecht Investment
wprowadzenie nowego życia
Opracowanie architektoniczno-budowlane autorstwa Kaizerbrecht Investment zakłada renowację zabytkowej oficyny, remont ratunkowy najstarszej narożnej kamienicy z nadbudową o dwa piętra w aktualnym stylu architektonicznym oraz ukończenie budowy nieukończonej kamienicy z lat 30. XX wieku. Zabieg ten, w efekcie którego otrzymaliśmy aż trzy odmienne bryły, odzwierciedla historię całej dzielnicy. W zabytkowej zabudowie z dachem dwuspadowym ma powstać 25 mieszkań, a pierwotna forma budynku pozostaje bez zmian. Dodatkowo cała stolarka okienna będzie wymieniona, ale również zostanie zachowany pierwotny wygląd bez zmiany formy, kształtu oraz lokalizacji. Nadbudowana część kamienicy charakteryzować się będzie elewacją wykonaną z blachy w kolorze antracytowym, która w zestawieniu z tynkiem w kolorze ceglanym tworzy interesujące połączenie. Elewacja w dość odważnym kolorze ma nawiązywać do charakteru dzielnicy. Z uwagi na wpisanie jednego z budynków do Gminnej Ewidencji Zabytków cały projekt został oczywiście przedstawiony Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków i uzyskał stosowną akceptację.
projekt rozbudowy kamienic — widok od ulicy Marii Curie-Skłodowskiej
© Kaizerbrecht Investment
„Sosnowcze, kocham Cię”
W sosnowieckim Teatrze Zagłębia wystawiano niegdyś sztukę „Korzeniec”, na podstawie powieści Zbigniewa Białasa o tym samym tytule. W tej historii tytułowy bohater, Alojzy Korzeniec rzucił powyższe hasło w konkretnych okolicznościach. Przy wszechobecnym braku perspektyw, osiągnął sukces. I za to kochał miasto, w którym przyszło mu żyć. Parafrazując słowa Korzeńca, można powiedzieć, że wśród okolicznego braku perspektyw, „3 Kamienice” miały szczęście i dostają drugie życie. Ta część Pogoni potrzebowała impulsu do zmian. I to właśnie ta inwestycja może pomóc odmienić ten wyjątkowy kawałek świata.
