Tegoroczną nagrodę przyznawaną przez Ministrę Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hannę Wróblewską w kategorii Architektura i przestrzeń zdobyła Aleksandra Wasilkowska, interdyscyplinarna architektka, która nie boi się działań w sferze cienia. Jak uzasadniono przyznanie nagrody?
Projekty o interdyscyplinarnym charakterze, które tworzy, stanowią rezultat poszukiwania związków między problematyką szeroko pojętej architektury a kwestiami poruszanymi między innymi przez socjologię, nauki o złożoności i psychologię społeczną. Pozwala to na zmianę perspektywy i spojrzenie na kwestie miejskie czy architektoniczne z odmiennej pozycji. Wśród projektów Wasilkowskiej są między innymi instalacje w przestrzeni publicznej, budynki, aranżacje ogrodów i wnętrz, a także wystawy i eksperymenty o zasięgu społecznym. Większość jej prac wynika z zainteresowania nowymi sposobami postrzegania miasta jako społecznego organizmu, w którym dużą rolę odgrywają techniki partycypacyjne, mechanizmy powstawania nieformalnych przestrzeni publicznych, samoorganizacja i zbiorowa podświadomość.
Aleksandra Wasilkowska
Tegoroczna laureatka nagrody — Aleksandra Wasilkowska — jest absolwentką Wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Warszawskiej, zdobyła także dyplom z wyróżnieniem w École Nationale Supérieure d'Architecture de Bretagne, gdzie uczyła się pod okiem Anne Lacaton, laureatki Nagrody Pritzkera.
Targ Błonie Pracowni Architektonicznej Aleksandry Wasilkowskiej
fot.: Nate Cook
Zawodowe doświadczenie zdobywała w paryskim biurze François Roche — R&Sie(n). Od 2007 roku prowadzi własną pracownię architektoniczną w Warszawie. W swojej działalności skupia się na „architekturze cienia” — projektach toalet publicznych, scenografii, wystaw i parków, a także bazarów (jest autorką między innymi wielokrotnie nagradzanego i nominowanego do Nagrody Unii Europejskiej im. Miesa van der Rohe 2024 Targu Błonie, a także rewitalizacji targowiska Bakalarska w Warszawie).
Automatyczna Toaleta Warszawska, proj.: Pracownia Architektoniczna Aleksandra Wasilkowska, Marek Happach
fot.: Maciej Landsberg
Pod jej redakcją ukazały się dotychczas trzy tomy publikacji „Architektura Cienia”. Wspólnie z Agnieszką Kurant Wasilkowska reprezentowała Polskę na 12. Międzynarodowym Biennale Architektury w Wenecji instalacją „Emergency Exit”.
wizualizacja projektu szkoły podstawowej w Niemczu, proj.: Pracownia Architektoniczna Aleksandra Wasilkowska
© Pracownia Architektoniczna Aleksandra Wasilkowska
Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
To doroczna nagroda wyróżniająca polskich twórców, przyznawana od 1997 roku. Jej laureaci doceniani są za całokształt dorobku lub szczególne, wybitne osiągnięcia danego roku.
W tym roku nagrodę za całokształt twórczości zdobyła Irena Jun, aktorka teatralna i filmowa, reżyserka i pedagożka. Nagrodę w kategorii Sztuki wizualne zdobyła artystka Agnieszka Brzeżańska, w Kategorii Animator kultury nagrodzono Zofię Bisiak, autorkę projektów związanych z edukacją artystyczną, architektoniczną i przestrzenną. W kategorii Teatr nagrodzono Teatr 21, zespół teatralny, którego aktorami są głównie osoby z zespołem Downa iw spektrum autyzmu, a w kategorii Ochrona dziedzictwa — Stowarzyszenie Twórców Ludowych, które od lat 60. kultywuje tradycje w dziedzinach rodzajach plastyki, folkloru i literatury ludowej. W kategorii Film nagrodę zdobył twórca filmu „Utrata Równowagi” — Korek Bojanowski, a w kategorii Taniec — działające w Warszawie Centrum w Ruchu. W kategorii Kultura Ludowa doceniono Antoniego Kroha, pisarza, etnografa, tłumacza, badacza i kuratora wystaw poświęconych kulturze ludowej Karpat, a w kategorii Muzyka — Martę Gardolińską, pierwszą kobietę-dyrygentkę w historii TU Orchester Wien, pierwszą kobietę na stanowisku dyrektorki muzycznej Opéra National de Lorraine i pierwszą gościnną dyrygentkę Orquestra Simfónica de Barcelona. Tytułem Mecenasa kultury wyróżniono w tym roku założoną przez Andrzeja Czerneckiego Fundację EFC, której misją wyrównywanie szans edukacyjnych dla młodych ludzi, a w kategorii Literatura nagrodzono Małgorzatę Łukasiewicz, tłumaczkę niemieckojęzycznej literatury dwukrotnie nominowaną do Nagrody Literackiej „Nike”.
Nagrodę w kategorii Architektura w minionych latach zdobyli między innymi Robert Konieczny (2011), Tomasz Konior (2016), Bolesław Stelmach (2017), Piotr Lewicki i Kazimierz Łatak (2018), Witold Cęckiewicz (2021), Krzysztof Ingarden (2022) i Marek Budzyński (2023).
