Centrum Sztuk Scenicznych Kilden,
projekt: ALA Architects
W 2011 roku na wyspie Odderøya w Kristiansand, w południowej Norwegii, powstał ośrodek, który zrewolucjonizował podejście do projektowania przestrzeni dla sztuk scenicznych. Centrum Sztuk Scenicznych Kilden (Kilden Performing Arts Centre), stworzone przez fińskie studio ALA Architects, to obiekt, który nie tylko zintegrował kluczowe instytucje kulturalne regionu, ale też wyznaczył nowy kierunek w architekturze funkcjonalnej. Jego wizytówką stała się zakrzywiona ściana z lokalnego dębu, której forma przywołuje historię XVII-wiecznego eksportu drewna z portu Kristiansand. Dla ALA Architects był to przełomowy projekt – pierwsze duże zlecenie, które otworzyło drogę do międzynarodowej kariery.
Centrum Sztuk Scenicznych Kilden został zaprojektowany przez fińskie studio ALA Architects
fot. Sindre Ellingsen © ALA Architects
przestrzeń wspólna dla kultury
Kilden narodził się z potrzeby zebrania rozproszonych instytucji pod jednym dachem. W budynku współistnieją Orkiestra Symfoniczna Kristiansand, Teatr Regionalny Agder oraz Opera Kilden, wsparte studiami i salami wielofunkcyjnymi. Ideą było nie tylko ich sąsiedztwo, ale stworzenie synergii – wspólne zaplecze techniczne i produkcyjne ułatwia współpracę. Sale rozmieszczono liniowo, zgodnie z ich przeznaczeniem: z tyłu zlokalizowano strefę serwisową, a od frontu rozciąga się obszerne foyer. Taki układ zapewnia płynność działań, eliminując kolizje logistyczne i akustyczne.
Centrum Sztuk Scenicznych Kilden znajduje się na wyspie Odderøya w Kristiansand, w południowej Norwegii
fot. Sindre Ellingsen © ALA Architects
dąb w roli głównej
Najbardziej rozpoznawalnym elementem Kilden jest wspornikowa, falista ściana z litego dębu, unosząca się nad przeszkloną elewacją. Wykonana przy użyciu zaawansowanego modelowania komputerowego, definiuje przestrzeń foyer i osłania wejście. Jej kształt, przypominający teatralną kurtynę, wyznacza granicę między codziennością a światem sztuki, jednocześnie wpływając na akustykę wnętrza. Pozostałe elewacje pokryto czarnymi, pofalowanymi panelami aluminiowymi – ich prostota kontrastuje z ekspresją drewnianej fasady.
Najbardziej rozpoznawalnym elementem Kilden jest wspornikowa, falista ściana z litego dębu, unosząca się nad przeszkloną elewacją
fot. Sindre Ellingsen © ALA Architects
sale skrojone pod dźwięk i ruch
Wnętrza Kilden zaprojektowano z precyzją, dostosowując je do specyfiki różnych widowisk. Na 16 500 metrach kwadratowych mieszczą się cztery sale: główna koncertowa, teatralno-operowa oraz dwie mniejsze, wielofunkcyjne. Sala koncertowa, mieszcząca 1030 osób, ma klasyczny, pudełkowy układ. Jej ściany z czarnego, fasetowanego betonu włóknistego rozpraszają dźwięk, a zawieszona wewnątrz jasna, drewniana konstrukcja otula widownię i scenę, tworząc kontrast z surowym tłem. Sala teatralna na 650 miejsc stawia na elastyczność – jej układ można dostosować do oper, spektakli czy koncertów. Dwie mniejsze przestrzenie – studyjna i wielofunkcyjna – wspierają kameralne wydarzenia i eksperymentalne formy, oferując różnorodność w ramach jednego kompleksu.
Centrum Sztuk Scenicznych Kilden – wnętrze budynku
fot. Tuomas Uusheimo © ALA Architects
materiały z historią
Kilden gra kontrastami materiałowymi. Ciemne aluminium na bocznych i tylnych elewacjach pochodzi z fabryki po drugiej stronie fiordu, podczas gdy frontowa ściana z dębowych desek odwołuje się do drewnianej przeszłości Kristiansand. Szkło na parterze otwiera foyer na otoczenie, zapraszając przechodniów do środka. Ta kombinacja materiałów – naturalnych i przemysłowych – tworzy spójną całość, osadzoną w lokalnym kontekście.
Centrum Sztuk Scenicznych Kilden – przekrój poprzeczny budynku
© ALA Architects
zrównoważony i skuteczny
Kilden korzysta z miejskich systemów ogrzewania i chłodzenia, a materiały budowlane w większości pochodzą z regionu. Realizacja zmieściła się w budżecie i harmonogramie, co nie zawsze jest oczywiste w przypadku tak ambitnych przedsięwzięć. W 2014 roku rozbudowano dach, dodając przestrzenie prób i zwiększając funkcjonalność obiektu. Nagrody i nominacje, które zebrał, potwierdzają jego rangę.
Centrum Sztuk Scenicznych Kilden – widok bryły
fot. Tuomas Uusheimo © ALA Architects
architektura, która współtworzy
Kilden wykracza poza rolę tradycyjnego gmachu kultury. To przestrzeń, która dzięki formie, materiałom i relacji z otoczeniem współtworzy artystyczne doświadczenie, stając się znakiem rozpoznawczym południowej Norwegii. Zakrzywiona dębowa fasada i kontrastujące aluminiowe elewacje odwołują się do historii miejsca – od eksportu drewna po współczesną ambicję kulturalną.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni ALA Architects.
