Siedziba władz portu w Antwerpii,
projekt: Zaha Hadid Architects
Port House, nowa siedziba władz portu w Antwerpii, to jedna z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych realizacji współczesnej architektury biurowej. Projekt pracowni Zaha Hadid Architects, ukończony w 2016 roku, stanowi doskonały przykład udanej integracji historycznego dziedzictwa z innowacyjną formą. Dzięki przebudowie i rozbudowie dawnej strażnicy pożarniczej, zespół zaprojektował przestrzeń, która konsoliduje rozproszone dotąd biura i integruje ponad 500 pracowników, a jednocześnie wpisuje się w dynamiczny kontekst jednego z największych portów Europy.
Widok na Port House z perspektywy nabrzeża – integracja historycznej strażnicy i nowoczesnej szklanej nadbudowy
fot. Hufton+Crow © Zaha Hadid Architects
Antwerpia – kluczowy port Europy
i wyzwania nowoczesnej siedziby
Port w Antwerpii to drugi pod względem wielkości port morski na Starym Kontynencie, którego rola wykracza daleko poza granice Belgii. Rocznie obsługuje on 15 tysięcy statków morskich i 60 tysięcy barek śródlądowych, odpowiadając za 26 procent europejskiego transportu kontenerowego i przeładowując ponad 200 milionów ton ładunków. Zatrudnienie w porcie znajduje ponad 60 tysięcy osób, a działalność gospodarcza portu generuje około 150 tysięcy miejsc pracy w regionie. Dynamiczny rozwój infrastruktury i rosnące wymagania operacyjne wymusiły stworzenie nowoczesnej, wydajnej i reprezentacyjnej siedziby dla władz portu, która sprostałaby zarówno wyzwaniom logistycznym, jak i wizerunkowym.
Szklana nadbudowa przypomina precyzyjnie oszlifowany diament
fot. Hufton+Crow © Zaha Hadid Architects
lokalizacja i dziedzictwo
– historia wpisana w miejsce
Wybór miejsca dla nowej siedziby padł na tzw. Wyspę Meksykańską, położoną przy dokach Kattendijk, w bezpośrednim sąsiedztwie rozległych obszarów portowych i wodnych arterii. To strategiczne położenie, łączące port z centrum miasta, stanowiło doskonały punkt wyjścia do nowej inwestycji. W centralnym punkcie wyspy znajdowała się zabytkowa strażnica pożarnicza – wierna replika hanzeatyckiej rezydencji z XVI wieku, wpisana do rejestru zabytków. Ten historyczny obiekt, choć w znacznej mierze wyłączony z użytkowania, stał się fundamentem nowej siedziby. Zachowanie i adaptacja strażnicy stanowiły warunek konieczny postawiony przez organizatorów konkursu architektonicznego, co dodatkowo podkreśliło wagę dialogu między tradycją a współczesnością.
Stara strażnica to zabytkowa baza projektu, zintegrowana z nowoczesną architekturą – rysunek elewacji
© Zaha Hadid Architects
konkurs architektoniczny
– zwycięstwo innowacji Zahy Hadid
W 2007 roku ogłoszono konkurs na projekt nowej siedziby portu, w którym warunkiem było zachowanie historycznego budynku. Spośród pięciu finalistów zwyciężyła propozycja Zaha Hadid Architects, która wykazała się wyjątkową wrażliwością na kontekst miejsca i odwagą formalną. Dyrektor projektu Joris Pauwels wraz z prowadzącym architektem Jinmi Lee zaproponowali rozwiązanie, w którym nowoczesna, lekka nadbudowa „unosi się” nad historyczną strażnicą, tworząc dynamiczną kompozycję bez ingerencji w oryginalne elewacje. Ta subtelna interwencja pozwoliła zachować historyczną tożsamość miejsca, jednocześnie otwierając je na przyszłość. Co więcej, projekt odnosi się do niedokończonej wieży strażnicy – pierwotnie planowanego, ale nigdy niezrealizowanego elementu – który nowa bryła symbolicznie dopełnia, podkreślając pionowy akcent i wizualną dominację budynku na tle portu.
Efekt „diamentu” – precyzyjne oszlifowanie szklanych tafli, które odbijają niebo i zmieniają barwy w zależności od warunków atmosferycznych
fot. Hufton+Crow © Zaha Hadid Architects
forma i symbolika
– architektura jak diament na wodzie
Nowa nadbudowa o długości 111 metrów i wysokości 21 metrów została zaprojektowana tak, by przypominać dziób statku skierowany ku rzece Skaldzie. To świadome nawiązanie do morskiego charakteru Antwerpii, podkreślonego przez dynamiczne linie i formę przypominającą precyzyjnie oszlifowany kamień. Szklane elewacje tworzą iluzję fal, a ich zmieniający się pod wpływem światła wygląd stanowi symbol zmienności i życia portu. Unikalną cechą elewacji jest użycie trójkątnych tafli szkła – część przezroczysta, część nieprzezroczysta – co nie tylko tworzy ciekawą grę światła, lecz także pełni funkcję efektywnej kontroli cieplnej i doświetlenia wnętrz. Ten zabieg pozwolił na stworzenie przestrzeni biurowych z panoramicznym widokiem na port, rzekę i miasto.
Port House w Antwerpii
© Zaha Hadid Architects
program funkcjonalny i organizacja wnętrz
Port House zajmuje łącznie 20 800 metrów kwadratowych powierzchni, z czego 12 800 metrów kwadratowych to przestrzenie nadziemne, podzielone pomiędzy odrestaurowaną strażnicę a nową nadbudowę. Pod ziemią zlokalizowano parking, który mieści 190 miejsc rowerowych oraz 25 stanowisk do ładowania samochodów elektrycznych, odpowiadając na potrzeby ekologicznej mobilności.
Przestrzenie biurowe wewnątrz w brutalistycznym charakterze
fot. Hufton+Crow © Zaha Hadid Architects
Wnętrza zaprojektowano zgodnie z koncepcją „activity based office”, promującą elastyczność i zróżnicowanie przestrzeni pracy. W centrum budynku znalazły się restauracja, sale konferencyjne oraz audytorium, które stanowią wspólne miejsce spotkań i wymiany informacji. Reszta przestrzeni to biura typu open space, sprzyjające komunikacji i współpracy zespołowej.
Panoramiczne widoki z Port House
fot. Hufton+Crow © Zaha Hadid Architects
zrównoważone technologie
i ekologia w architekturze
Projekt Port House to także przykład zaawansowanych rozwiązań ekologicznych. Zastosowano system pomp głębinowych, działających na głębokości 80 metrów, które zasilają belki i sufity chłodzące, zapewniając efektywne i energooszczędne chłodzenie wnętrz. Budynek wyposażono także w bezwodne toalety, czujniki ruchu oraz inteligentne systemy sterowania oświetleniem, dostosowujące się do warunków zewnętrznych i liczby użytkowników. Te innowacje pozwoliły na uzyskanie certyfikatu BREEAM na bardzo dobrym poziomie, potwierdzając wysoką jakość i ekologiczność inwestycji.
Port House w Antwerpii
fot. Hufton+Crow © Zaha Hadid Architects
symbol nowej ery Antwerpii
Port House to projekt, który wyraźnie pokazuje, jak architektura może łączyć szacunek dla historii z nowoczesnością i ambicjami rozwojowymi. Jak podkreślił prezes portu Marc Van Peel, zachowanie oryginalnego budynku, będącego repliką hanzeatyckiej rezydencji z XVI wieku, to hołd dla złotego wieku Antwerpii. Nad nim zaś wznosi się dynamiczna, szklana struktura, symbolizująca nowy rozdział – nowy złoty wiek miasta i jego portu. Ta inwestycja nie tylko integruje różnorodne funkcje administracyjne, ale też jest przykładem harmonii między tradycją a innowacją, służącą kolejnym pokoleniom pracowników i mieszkańców Antwerpii.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni Zaha Hadid Architects.
