Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
Praca dyplomowa „Familok XXI wieku” przedstawia projekt koncepcyjny rewitalizacji zabytkowego osiedla patronackiego Werdon w Rudzie Śląskiej. Głównym założeniem jest stworzenie modelowego przykładu przywrócenia wartości zdegradowanej (poprzez intensywną eksploatację górniczą) tkanki miejskiej z jednoczesnym umocnieniem więzi społecznych. Propozycja zakłada wykreowanie nowych przestrzeni podkreślających szacunek do lokalnych wartości — przywrócenie prymatu stref wspólnych na przykład poprzez zastosowanie modułowej zabudowy pozwalającej na szybkie wytworzenie różnorodnych funkcji.
aksonometria
© Karol Pieter
Główną sceną, na której mogliśmy obserwować codzienność mieszkańców kolonii robotniczych, był plac otoczony z czterech stron zabudowaniami, wewnętrzny dziedziniec, na którym znajdowały się drobne zabudowania gospodarcze (śl. chlywiki), gdzie mieszkańcy hodowali zwierzęta gospodarskie czy gołębie, stanowiące do dziś tradycję regionalną. Pozostałą przestrzeń wypełniała ubita ziemia, na której stał jedynie trzepak (śl. klopsztanga). Tam najczęściej przebywały bawiące się dzieci.
Samowystarczalność była bardzo istotna dla ówczesnych Górnoślązaków. Stworzony przez nich ekosystem dzisiaj moglibyśmy śmiało nazwać miejską wioską. Mieszkańcy hodowali zwierzęta i uprawiali ogródki.
ilustracje archiwalne
© Karol Pieter
Projekt zakłada podzielenie placu na dwie części: strefę publiczną — plac będący miejscem głównego życia społecznego (przykładowe scenariusze to boisko do piłki nożnej, scena przeznaczona dla wystąpień orkiestr górniczych i hutniczych czy przedstawień, miejsca zlotu foodtrucków, wypoczynku i zabaw dla dzieci, lodowisko); strefę prywatną — stanowiącą wydzielone przestrzenie z możliwością najmu. Zgrupowane zostały w sektory: ogrody hodowlane, zagrody zwierzęce, miejsca odpoczynku, miejsca do przechowywania, farma ekologiczna.
plan zagospodarowania terenu; strefy prywatne i ich funkcje
© Karol Pieter
Życie społeczne w dawnym familoku toczyło się nie tylko na zewnątrz. W projektowanym zagospodarowaniu plac zostanie rozszerzony również na inne kondygnacje, tworząc swoisty pionowy plac — w postaci galerii okalających zabudowania wewnątrz.
plan zagospodarowania terenu, plac, część górna; przekroje
© Karol Pieter
Wszystkie wydarzenia nie istniałyby bez pawilonów (śl. sztandów). To właśnie one pozwalały w łatwy i szybki sposób na przenoszenie poszczególnych funkcji czy kreowanie ich różnorodności. W koncepcji pojawiają się zaś pawilony jako modułowe rozwiązania pozwalające wykorzystać je na wiele sposobów.
nowy plac
© Karol Pieter
Projekt przewiduje powiększenie mieszkań poprzez połączenie poszczególnych pomieszczeń. Klatka schodowa zostanie rozszerzona o windę oraz strefę wspólną, w której mieszkańcy będą mogli przebywać z sąsiadami. Zapewniona zostanie różnorodność mieszkań, tak by dopasować je dla każdego użytkownika. Mieszkania na parterze zyskają własny ogródek, co mogłoby być zachętą dla osób preferujących zabudowę jednorodzinną.
fragment rzutu części zabytkowej
© Karol Pieter
Poszukując rozwiązań technologicznych pozwalających na rozbudowę osiedla Werdon, najkorzystniejsza wydaje się technologia drewniana szkieletowa. Cykl życia budynku jest określony i powinien dawać się łatwo przekształcić lub zutylizować. Przy zastosowaniu tej technologii i nowoczesnych źródeł energii można stworzyć budynek zeroenergetyczny. Szybkość wznoszenia budynków z gotowych modułów stanowi ogromną przewagę nad konstrukcjami tradycyjnymi. Również jej lekkość (prawie dziesięciokrotnie mniejsza waga w porównaniu do konstrukcji murowanych) w rejonie zagrożonym działaniem szkód górniczych jest istotną kwestią przemawiającą na korzyść właśnie tej technologii.
schematy konstrukcji i etapy budowy
© Karol Pieter
Mieszkania będą wyposażone w mobilne systemy pozwalające na łatwą rearanżację czy wygrodzenie przestrzeni. Modułowa konstrukcja szkieletowa pozwoli na etapowanie inwestycji w zależności od możliwości finansowych inwestora.
typologia modułów
© Karol Pieter
Projekt zawiera wytyczne pozwalające na uniwersalne użycie rozwiązań w procesach przemian kolonii robotniczych. Uwzględniając współczesne potrzeby człowieka i łącząc je z historycznym dziedzictwem, dodatkowo zwracając uwagę na przemiany oraz potrzeby społeczne człowieka i sukces silnych więzi sąsiedzkich w tworzeniu dobrze funkcjonujących miast, można wytworzyć strukturę, której rezultat będzie nosił nazwę „Familok XXI wieku”.
Film opowiadający historię osiedla „Werdon” w Rudzie Śląskiej:
Karol Pieter
Ilustracje: © Autor
