Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
Opactwo cysterskie w Sulejowie jest wyjątkowym zabytkiem na mapie Polski. Sześć wież obronnych oraz obwodowy mur warowny strzegły dawniej bogactwa klasztoru. Opactwo sulejowskie było scenerią ważnych wydarzeń historycznych, a na co dzień toczyło się tutaj spokojne życie zakonne według reguły cysterskiej ora et labora (módl się i pracuj).
projekt zagospodarowania terenu — ,
© Maria Pączek ,© Maria Pączek
Na skutek kasaty klasztoru w 1819 roku, licznych pożarów, wojen oraz grabieży obiekt został w znacznym stopniu zniszczony, a pałac opata oraz większość czworoboku klasztornego rozebrane. Do dzisiaj przetrwały kościół, fragmenty muru obronnego, wieże obronne, część zabudowań gospodarczych oraz pozostałości rozebranego pałacu i czworoboku klasztornego. Pałac opata zachował się jedynie w postaci fundamentów i fragmentu ściany południowej, a fragmenty czworoboku klasztornego — w postaci ściany południowej skrzydła południowego, fragmentów murów skrzydła zachodniego i krużganków oraz dobrze zachowanych pomieszczeń kapitularza i zakrystii, oraz czterech przęseł krużganka w skrzydle wschodnim. Chociaż ocalały fragment skrzydła wschodniego został zadbany i utrzymany w dobrej kondycji, to pozostała część dawnego klasztoru cystersów jest w bardzo złym stanie, z roku na rok coraz gorszym. Mury obrosły bluszczem, który wzmaga uszkodzenie ścian, stropy piwnic są zawalone, a piwnice zagruzowane. Jeśli ruiny nie zostaną odpowiednio zabezpieczone i przywrócone do użytku, ich degradacja będzie postępować.
wizualizacje, widok z lotu ptaka i wejście
© Maria Pączek
Projekt Muzeum Cystersów z Centrum Medytacji w Sulejowie zakłada stworzenie nowej jakości przestrzeni na terenie dawnego klasztoru i pałacu opackiego. Głównym założeniem koncepcji jest wkomponowanie nowego obiektu w istniejące ruiny, tak aby stanowił on tło dla zabytkowych murów, podkreślając ich walory. Korzyścią takiego zabiegu jest ocalenie ruin przed dalszą degradacją. Wiodącą ideą jest ożywienie ruin, przywrócenie życia wielowiekowym murom, tchnięcie ducha w opustoszałą przestrzeń.
elewacje — ,
© Maria Pączek ,© Maria Pączek
Na podstawie przeprowadzonych analiz i obserwacji można wysnuć wnioski, że dzisiejsze społeczeństwo jest przemęczone, zestresowane i przebodźcowane. Często chorujemy na depresję, odczuwamy apatię, wypalenie zawodowe czy brak poczucia sensu i spełnienia, dlatego tak ważne jest zadbanie o równowagę oraz zdrowie psychiczne. Projekt Muzeum Cystersów z Centrum Medytacji w Sulejowie jest odpowiedzią na te potrzeby, w urokliwym, historycznym otoczeniu. Centrum medytacji stanowi funkcję uzupełniającą muzeum. Znajdują się w nim sale przeznaczone do medytacji sensorycznej i kontemplacji, które sprzyjają wyciszeniu i wsłuchaniu się w siebie.
rzut — ,
© Maria Pączek ,© Maria Pączek
Pomieszczenia te uzupełnia niezbędne zaplecze szatniowe i sanitarne. W centrum znajdują się również pomieszczenia przeznaczone do spotkań indywidualnych i grupowych z psychologiem. Centrum medytacji pozwala przywrócić równowagę, odpocząć i nabrać sił — w miejscu, które przez wieki pełniło taką funkcję dla zakonu cysterskiego.
Obiekt ma także zapewnić większą przestrzeń dla cystersów — jako włodarze obiektu potrzebują miejsca do zamieszkania. Zaprojektowano je na piętrze skrzydła zachodniego czworoboku klasztornego oraz na fundamentach dawnego budynku gospodarczego, który łączy skrzydło zachodnie z istniejącym budynkiem dzisiejszej plebanii. Pomieszczeniem w skrzydle południowym przeznaczonym dla cystersów jest piękna kaplica z zabytkowymi biforyjnymi oknami z widokiem na rzekę.
przekroje — ,
© Maria Pączek ,© Maria Pączek
Główną funkcją obiektu jest nowoczesne, interaktywne Muzeum Historii Cystersów w Sulejowie, które ma w ciekawy sposób przekazać wiedzę o ponad 850-letniej historii tego miejsca. W muzeum znajdują się sale wystawowe, zostaną w nich zaprezentowane reguły zakonne i cysterskie założenia architektoniczne. Piękna sala z biforiami w skrzydle południowym z widokiem na Pilicę i Sulejów przeznaczona jest na wystawę o historii miasta. Jest to wysokie na 8,5 metra pomieszczenie z rampą, wzdłuż której jak na osi czasu pokazana została historia opactwa w Sulejowie, w podłodze zaś, pod przeszkleniem widać zabytkowe mury i piece hypocaustum.
detale i szkice — ,
© Maria Pączek ,© Maria Pączek
Zwiedzanie muzeum odbywa się w jednym kierunku i kończy umieszczoną w zachowanych podziemiach pałacu opackiego ścieżką edukacyjną, wzdłuż której zaplanowano salki dydaktyczne z ekranami. W muzeum znajduje się również wielofunkcyjna sala wykładowa i konferencyjna z foyer oraz mała kawiarnia i sklep.
Maria PĄCZEK
Ilustracje: © Autorka
