Zobacz w portalu A&B!
Zostań użytkownikiem portalu A&B i odbierz prezenty!
Zarejestruj się w portalu A&B i odbierz prezenty
maximize

W Krakowie powstaje Park Edukacyjny „Branice” i skansen. Chałupa z XIX wieku może być pierwszym elementem ekspozycji

29 lipca '21

Już wiadomo, który krakowski budynek jako pierwszy może stać się częścią ekspozycji skansenu powstającego w ramach Parku Edukacyjnego „Branice”. To drewniana chałupa z końca XIX wieku, należąca do rodziny Waligórów z Woli Justowskiej, która skrywa ważną dla lokalnej społeczności historię. Mieszkali w niej praprzodkowie obecnego właściciela, którzy byli wójtami wsi. Portret jednego z nich jest nawet w jednym z muzeów narodowych!

W Krakowie powstaje Park Edukacyjny „Branice”, który jest częścią Centrum Rekreacji i Wypoczynku „Przylasek Rusiecki” projektu zainicjowanego i realizowanego przez spółkę Kraków Nowa Huta Przyszłości. O centrum wspominaliśmy przy okazji artykułu o zmodernizowanym kąpielisku, które znajduje się na jego terenie.

Kraków Nowa Huta Przyszłości zapowiada, że Park Edukacyjny „Branice” ma być otwarty w 2023 roku. Wstępna koncepcja zakłada, że będzie on podzielony na kilka części. Jego centrum będzie skansen składający się maksymalnie z 11 zagród, karczmy i drewnianego kościoła. Ponadto, pojawi się sporo motywów roślinnych charakterystycznych dla terenów wiejskich, a wśród nich zioła czy pola zbóż. Zaplanowano także pasiekę, plac galowy i budynek administracyjno-wystawowy.

Naszym marzeniem jest stworzenie miejsca pięknego i tętniącego życiem w formie parku edukacyjnego, który będzie punktem docelowym wycieczek pieszych i rowerowych, odpoczynku mieszkańców, a także odpowie na chęć poznania charakterystycznego, unikatowego i cennego kulturowo krajobrazu wsi podkrakowskiej oraz zabytkowej architektury drewnianej opisuje projekt Parku Edukacyjnego „Branice” Anna Korfel-Jasińska, zastępca wiceprezydenta Krakowa Jerzego Muzyka.

Koncepcję parku oparto na materiałach strategicznych dla tego obszaru, czyli miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, jak również na rysie historycznym i funkcjonalnym podkrakowskiej wsi. Ma ona, w możliwie jak największym stopniu, przybliżyć odwiedzającym park kulturowy krajobraz wsi z końca XIX wieku i początku XX.

Dużą rolę w projekcie parku ma odgrywać roślinność charakterystyczna dla wsi na przełomie XIX/XX wieku

© Kraków Nowa Huta Przyszłości

Wstępna koncepcja Parku Edukacyjnego „Branice”

© Kraków Nowa Huta Przyszłości

kompletowanie skansenu

Właśnie trwa etap „kompletowania” ekspozycji skansenu. Rada Konsultacyjna ds. Parku Edukacyjnego „Branice” zrobiła listę rankingową obiektów, które powinny znaleźć się w skansenie. Utworzą go m.in. historyczne budynki z różnych części Krakowa. Obecnie 20 budynków mieszkalnych i gospodarczych z 14 rejonów miasta poddawanych jest specjalistycznym oględzinom. Obecnie 20 budynków mieszkalnych i gospodarczych z 14 rejonów miasta poddawanych jest specjalistycznym oględzinom — co odbiło się echem w mediach. Na oficjalne oględziny jednego z gospodarstw, które może stać się częścią skansenu, zostały zaproszone lokalne media oraz wiceprezydent Krakowa, Jerzy Muzyk.

Mowa o chałupie wraz częściami gospodarczymi z XIX wieku, zlokalizowanej w Woli Justowskiej, przy ulicy Nad Zalewem. Zabytkowe gospodarstwo należy do rodziny Waligórów. Jest ono intrygujące, szczególnie przez fakt, że skrywa ważną dla lokalnej społeczności historię. To w niej mieszkali przodkowie obecnego właściciela, dawni wójtowie Woli Justowskiej. Portret jednego z nich, Macieja Waligóry, namalowany przez Andrzeja Grabowskiego, znajduje się w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Gospodarstwo zamieszkiwali niegdyś wójtowie wsi

© UM Kraków

Wnętrze budynku zostało częściowo odremontowane

© UM Kraków

Maciejowi Waligórze, prapradziadkowi obecnego właściciela o tym samym imieniu i nazwisku, można przypisać sporo zasług dla mieszkańców Woli Justowskiej. To z jego inicjatywy powstała choćby szkoła powszechna czy koło rolnicze, które działa od 140 lat!

Utrzymanie takiego zabytku przekracza nasze możliwości finansowe i dlatego postanowiliśmy przekazać dom do skansenu. Moim marzeniem jest, by kiedyś powstała replika domu. Nie wyobrażam sobie, żeby było tu puste miejsce mówi obecny właściciel domu, Maciej Waligóra.

„element bogatej historii”

20 lipca odbyły się oficjalne oględziny gospodarstwa pod kątem włączenia go w ekspozycję skansenu. W czasie spotkania Jerzy Muzyk tak mówił o zabytkowym budynku:

To element naszej bogatej historii, historii tych miejsc, które zostały włączone w obszar administracyjny Krakowa i współtworzą miasto. Jesteśmy zobowiązani, żeby o tej tradycji pamiętać.

W ramach sprawdzania budynków w celu włączania ich w ekspozycję skansenu specjaliści sprawdzają m.in. ich stan techniczny, a w tym elementy konstrukcyjne: fundamenty, ściany, stropy, pokrycie dachowe i dokonują oceny mykologicznej, która obejmuje rozpoznanie zagrożenia, jakie stanowią wilgoć, grzyby, pleśń i owady. Sporządzana jest dokumentacja fotograficzna i rysunkowa, bo obiekt musi być szczegółowo zinwentaryzowany.

Gospodarstwo znajduje się przy ulicy Nad Zalewem 1

© UM Kraków

Badania nad wszystkimi obiektami, które planowo mają być częścią skansenu prowadzi biuro projektowe F-Projekt Marek Fijałkowski. Obecnie trwają tworzenie opisów poszczególnych obiektów wraz z dokumentacją fotograficzną i rysunkową. W kolejnym etapie wyceniona zostanie wartość budynków, a także przygotowane kosztorysy obejmujące m.in. dokumentację projektową związaną z rozbiórką i rekonstrukcją obiektów wchodzących w skład parku.

Ostateczny projekt parku edukacyjnegoskansenu jeszcze nie powstał. Na ten moment spółka Kraków Nowa Huta Przyszłości udostępnia tylko wizualizacje wstępnej koncepcji. Realizacja parku edukacyjnego szacunkowo ma kosztować 43 mln zł.

oprac.: Katarzyna Domagała  

Głos został już oddany

Okna dachowe FAKRO GREENVIEW – nowy standard na nowe czasy
Okna dachowe FAKRO GREENVIEW – nowy standard na nowe czasy

VERTO®
system zawiasów samozamykających

www.simonswerk.pl
PORTA BY ME – konkurs
INSPIRACJE