Wieża Kajstaden w Västerås,
projekt: C.F. Møller Architects
W Västerås, niespełna godzinę drogi od Sztokholmu, wznosi się Kajstaden – przez kilka lat najwyższy budynek z litego drewna w Szwecji, dziś uznawany za przełomowy przykład zrównoważonego projektowania. Za jego koncepcję odpowiadała pracownia C.F. Møller Architects, która postawiła na innowacyjną technologię CLT (cross-laminated timber) – drewna klejonego warstwowo i krzyżowo. Budynek złożono z precyzyjnie przygotowanych prefabrykatów, które montowano bezpośrednio na placu budowy, co pozwoliło znacząco przyspieszyć proces realizacji. W efekcie konstrukcja jednego piętra zajmowała zaledwie trzy dni pracy.
Wieża Kajstaden w Västerås — każda kondygnacja powstawała w zaledwie 3 dni
fot. Nikolaj Jakobsen © C.F. Møller Architects
architektura i forma – prostota spotyka precyzję
Kajstaden wyróżnia się wyraźną, minimalistyczną bryłą, złożoną z segmentów o różnej wysokości, które nadają jej charakterystyczną dynamikę. Centralny segment tworzy smukła, 8-kondygnacyjna wieża, zwieńczona podniesionym parterem oraz dwukondygnacyjnym piętrem najwyższym. Elewacja budynku wykonana jest z warstwowo klejonego drewna, którego naturalna faktura kontrastuje z dużymi przeszkleniami, tworząc rytmiczny układ okien i balkonów.
Wieża Kajstaden w Västerås — widok z lotu ptaka
fot. Nikolaj Jakobsen © C.F. Møller Architects
Układ funkcjonalny budynku został zaprojektowany z myślą o komforcie mieszkańców – na każdej kondygnacji znajdują się cztery mieszkania, z balkonami i tarasami będącymi przedłużeniem przestrzeni mieszkalnej. Niższe segmenty wieży pełnią funkcje usługowe i wspólne, wpisując się harmonijnie w miejską tkankę Kajstaden. Projekt podkreśla bliskość natury, a położenie nad jeziorem Mälaren pozwala na bezpośredni kontakt mieszkańców z otoczeniem.
Wieża Kajstaden w Västerås — budynek powstał przy ujściu rzeki Svartån do jeziora Melar
fot. Nikolaj Jakobsen © C.F. Møller Architects
drewno jako materiał przyszłości
Kluczowym elementem konstrukcji jest drewno klejone warstwowo (CLT), które dzięki precyzyjnemu frezowaniu zapewnia szczelność i energooszczędność budynku. Co więcej, drewniane elementy można łatwo demontować i zastępować zamiennikami, a zużyty materiał można wykorzystać ponownie. Architekci dodali, że drewno jest znacznie bardziej ekologicznym materiałem niż beton, a ślad węglowy powstały w wyniku pozyskania drewna jest o wiele niższy.
Wieża Kajstaden w Västerås — aksonometria
© C.F. Møller Architects
Kajstaden a rozwój budownictwa drewnianego
w Szwecji i Europie
To właśnie ten projekt stał się jednym z pierwszych silnych sygnałów, że drewno – materiał przez dekady spychany na margines dużej architektury – może stać się pełnoprawnym budulcem w konstrukcjach wielokondygnacyjnych. Realizacja obiektu w Västerås otworzyła drzwi dla kolejnych inwestycji, udowadniając, że drewno warstwowo klejone (CLT) może spełniać wysokie normy bezpieczeństwa, trwałości i energooszczędności, a przy tym odpowiadać na potrzeby współczesnych miast.
Wieża Kajstaden w Västerås — widok na otoczenie z balkonu wieży
fot. Nikolaj Jakobsen © C.F. Møller Architects
dziedzictwo drewnianej wieży
Choć Kajstaden nie dominuje już w statystykach wysokości, jego dziedzictwo ma charakter znacznie głębszy niż liczby. Ten drewniany wieżowiec stał się symbolem zmiany paradygmatu w architekturze: odchodzenia od materiałów wysokoemisyjnych na rzecz surowców odnawialnych, zdolnych sprostać wyzwaniom XXI wieku. Projekt zrealizowany przez C.F. Møller Architects nie tylko zwrócił uwagę na potencjał technologii CLT, ale również pokazał, jak zintegrować nowoczesne budownictwo z lokalnym krajobrazem i potrzebami mieszkańców.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni C.F. Møller Architects.
