Osiedle Franklin Village w Mannheim,
projekt: Sauerbruch Hutton
W niemieckim mieście Mannheim, na terenie dawnego kompleksu wojskowego Benjamin Franklin Village, powstało Franklin Village – z pozoru oszczędne w formie osiedle mieszkaniowe w technologii drewnianej, zaprojektowane przez berlińskie biuro Sauerbruch Hutton. Nowa realizacja jest częścią szerszego procesu przekształcania zamkniętej niegdyś enklawy w otwartą, zróżnicowaną dzielnicę miejską dla blisko 10 tysiecy mieszkańców. Architekci zaproponowali tu model osiedla, które przekracza tradycyjne wyobrażenia o zabudowie mieszkaniowej – oferując nie tylko miejsce do życia, lecz również przestrzeń do budowania wspólnoty.
Osiedle Franklin Village w Mannheim — rozległy kompleks mieszkaniowy z lat 50. XX wieku pierwotnie służył amerykańskim żołnierzom stacjonującym w Europie
fot. Jan Bitter © Sauerbruch Hutton
miasto, które wraca do życia – kontekst przekształcenia
Benjamin Franklin Village, rozległy kompleks mieszkaniowy z lat 50. XX wieku, pierwotnie służył amerykańskim żołnierzom stacjonującym w Europie. Po zakończeniu ich obecności teren ten długo pozostawał w zawieszeniu – nie do końca pusty, lecz również niewykorzystany. Dziś staje się on areną jednej z największych urbanistycznych transformacji w regionie. Proces ten zakłada przekształcenie zamkniętej enklawy w otwartą, zróżnicowaną dzielnicę, opartą na zasadach zrównoważonego rozwoju, społecznej spójności i dostępności funkcji miejskich.
Właśnie w tym miejscu, otoczonym terenami zielonymi, powstało Franklin Village – osiedle wpisujące się w większą wizję urbanistyczną. Projekt nie tylko wprowadza nową zabudowę, ale przede wszystkim redefiniuje sposób korzystania z przestrzeni wspólnej. Poprzez odpowiednie rozmieszczenie budynków, wprowadzenie półpublicznych stref kontaktu oraz bogaty program użytkowy, stworzono tu ramy do budowania lokalnej wspólnoty – codziennej, sąsiedzkiej, nieformalnej.
Osiedle Franklin Village w Mannheim — plan zagospodarowania terenu
© Sauerbruch Hutton
architektura w służbie relacji – forma, plan, organizacja przestrzenna
Franklin Village składa się z czterech nowych budynków mieszkaniowych oraz jednego zmodernizowanego, rozbudowanego w drewnianej technologii obiektu istniejącego. Wszystkie obiekty rozmieszczono wokół wspólnego dziedzińca – serca osiedla, które łączy funkcję rekreacyjną, społeczną i krajobrazową. Taki układ przestrzenny sprzyja przejrzystości, dostępności i poczuciu zakorzenienia – cechom kluczowym w projektowaniu przestrzeni mieszkaniowej XXI wieku.
Bryły budynków są proste, utrzymane w spójnej skali. Ich charakterystycznym elementem są otwarte, lekko wysunięte, pozbawione podpór korytarze, które łączą funkcje komunikacyjne z półprywatnymi przestrzeniami do codziennych spotkań. Zróżnicowana kolorystyka sufitów i przegród bocznych sprawia, że te zewnętrzne tarasy stają się przedłużeniem mieszkań – czymś pomiędzy balkonem a korytarzem.
Osiedle Franklin Village w Mannheim — projekt nie tylko wprowadza nową zabudowę, ale przede wszystkim redefiniuje sposób korzystania z przestrzeni wspólnej
fot. Jan Bitter © Sauerbruch Hutton
Równie interesująca jest struktura mieszkań. Architekci zaproponowali kilka typów układów – od kompaktowych jednostek dla singli, przez klasyczne mieszkania rodzinne, aż po rozwiązania wspólnotowe, w których prywatne pokoje sąsiadują z przestrzeniami dzielonymi. Każda typologia została zaprojektowana w dwóch wariantach metrażowych, co pozwala na dużą elastyczność funkcjonalną. Modułowa siatka drewnianej konstrukcji umożliwia nie tylko różnorodność programową, ale i łatwą adaptację w przyszłości.
Szczególnym przypadkiem jest tu istniejący budynek w północno-wschodniej części działki, który został poddany rewitalizacji i nadbudowie o dwie drewniane kondygnacje. Taka decyzja nie tylko zachowała ślad historyczny miejsca, ale też wpisuje się w filozofię projektowania z poszanowaniem istniejących zasobów – bez konieczności wymazywania przeszłości.
Osiedle Franklin Village w Mannheim — bryły budynków są proste, utrzymane w spójnej skali
fot. Jan Bitter © Sauerbruch Hutton
centrum sąsiedztwa – przestrzenie wspólne i ich znaczenie
Największym wyróżnikiem Franklin Village są jednak nie same mieszkania, lecz to, co znajduje się pomiędzy nimi. Forum osiedlowe, zaprojektowane jako wielofunkcyjna przestrzeń wspólna, stanowi centrum codziennego życia mieszkańców. To miejsce z pogranicza domu i miasta – z kuchnią, strefą coworkingową, przestrzenią warsztatową, tarasem dachowym i miejscem wypoczynku. Forum działa jak przedłużenie mieszkania – miejsce, do którego można zejść nawet w kapciach. Jest to ciekawe rozwiazanie w dzisiejszych czasach, gdy coraz więcej mówi się o samotności w miastach.
Osiedle Franklin Village w Mannheim — forum osiedlowe, zaprojektowane jako wielofunkcyjna przestrzeń wspólna, stanowi centrum codziennego życia mieszkańców
fot. Jan Bitter © Sauerbruch Hutton
drewno jako wybór strategiczny – konstrukcja i technologia
Projekt został w całości zrealizowany w technologii drewnianej – zarówno nowe budynki, jak i nadbudowa istniejącego obiektu opierają się na systemie szkieletowym z zastosowaniem stropów z elementów kompozytowych. Taka technologia pozwoliła nie tylko ograniczyć emisję dwutlenku węgla i skrócić czas budowy, ale również zwiększyć komfort akustyczny i cieplny użytkowników. Co więcej, konstrukcja umożliwia przearanżowanie wnętrz, podział mieszkań, a nawet przekształcenia całych układów w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby.
Osiedle Franklin Village w Mannheim — konstrukcja umożliwia przearanżowanie wnętrz, podział mieszkań, a nawet przekształcenia całych układów w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby
fot. Jan Bitter © Sauerbruch Hutton
model osiedla przyszłości?
Realizacja z 2023 roku stanowi odpowiedź na konkurs architektoniczny rozstrzygnięty pięć lat wcześniej. Franklin Village w Mannheim to projekt, który co prawda nie wyróżnia się formą, ale imponuje głębią przemyślenia. W dobie kryzysów klimatycznych, demograficznych i społecznych, Franklin Village stawia pytanie o to, jak będziemy mieszkać za 10, 20, 50 lat i oferuje pierwszą, konkretną odpowiedź: w miejscach, które są zrównoważone, otwarte, wspólne – i dobrze zaprojektowane.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni Sauerbruch Hutton.