Karol Perkowski z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej zaprojektował pijalnię wód zdrojowych w Komańczy. Praca jest dyplomem inżynierskim wykonanym pod kierunkiem Macieja Miłobędzkiego.
Praca dyplomowa jest wyobrażeniem na temat sanatoryjnej formy wypoczynku. W dzisiejszym świecie, w którym turystyka pozostaje skupiona na zbieraniu kolejnych, licznych doświadczeń, długie pobyty w ośrodkach uzdrowiskowych wydają się przynależeć do przeszłości.
kompleks położony jest w Komańczy
© Karol Perkowski
Jak twierdzi autor:
Słowo uzdrowisko, zgodnie ze swoją etymologią wskazuje na uleczanie, które nie może w pełni nastąpić w miejscu, w którym zaczęła się choroba. [...] Specyficzne budynki i urbanistyka kształtują rytualne zachowania, a dzięki temu budzą naszą głęboko uśpioną wyobraźnię, dla której każda najprostsza czynność może mieć magiczny charakter . Chociażby picie wody nie jest już zaspokajaniem pragnienia, lecz formą uzdrawiania się, a odpoczynek na tarasie wobec otaczającego krajobrazu staje się wyjątkowy. Ta architektura w odróżnieniu od miejskiej wprowadza do życia kuracjusza teatralność, dzięki czemu może on dostrzec istotę najprostszych rzeczy, które są opatrywane nowymi znaczeniami. Czas pobytu ma zostać poświęcony duchowemu trwaniu w czasie, podczas którego uczestnik zostanie pozbawiony zbytecznych bodźców, a wszystkie podstawowe potrzeby zostaną zapewnione. Tym samym kuracjusz pozostanie sam ze swoim ciałem i umysłem, co jednocześnie stawia przed nim ogromne wyzwanie.
architektura drewniana
Założeniem projektowym autora było stworzenie spójnej narracji, opierającej się na kontekście kulturowo-architektonicznym, w którym znaczenie oraz symbolika dopełniają relacje pomiędzy lokalną tradycją budownictwa a światem natury. Myślenia o projekcie pijalni wód zdrojowych Karol Perkowski rozpoczął od analizy cech podkarpackiej architektury drewnianej, a w szczególności drewnianych szybów naftowych, których zadaniem była eksploatacja złóż naturalnych.
obiekty nawiązują wyglądem do drewnianych szybów naftowych
© Karol Perkowski
Zespół zaprojektowanych budynków znajduje się w sąsiedztwie Klasztoru Sióstr Nazaretanek, nieopodal miejscowości Komańcza. Koncepcja składa się z trzech budynków: schroniska górskiego, domu gospodarza i pijalni wód zdrojowych. Utworzona z nich geometryczna kompozycja wnika w ukształtowanie terenu i krajobraz Besidu Niskiego.
Odwiedzający kompleks najpierw natrafiają na dom gospodarza, w którym znajduje się mały bar, recepcja oraz mieszkanie opiekunów obiektu. Na piętrze zaprojektowano dwa pokoje przeznaczone na stały pobyt 4-6 osób, czyli gospodarza wraz z rodziną. Budynek schroniska górskiego składa się z trzech modułów. Na parterze mieści różnorodne funkcje pozwalające na odpoczynek, spotkania pracę grupowej i indywidualnej oraz gotowanie. Na poziomie antresoli znajdują się 4 pokoje 6-osobowe, 2 pokoje 2-osobowe oraz 4 łazienki z prysznicami.
strzeliste proporcje obiektu
© Karol Perkowski
pijalnia wód zdrojowych
Pijalnia wód zdrojowych jest położona powyżej innych obiektów. Jest jednomodułowym budynkiem, o strzelistych proporcjach. Przy jej wejściu umiejscowiono stojak na kubki stalowe wielorazowego użytku oraz małą umywalkę. We wnętrzu znajduje się wykonane ze stali źródło, z którego czerpie się wodę. Poprzez otwarte narożniki budynku można wyjść na zewnętrzny taras. Użycie tradycyjnych materiałów takich jak drewno i smoła drzewna na pokryciach dachowych sprawia, że wraz z upływem czasu budynek będzie ulegał ciągłym przeobrażeniom. W pijalni zaplanowano dostęp do kilku rodzajów wód zdrojowych, m.in. czerpanych ze źródła „Paweł” stanowiącego pomnik przyrody, wody z górskich strumieni, wód podziemnych, wód deszczowych filtrowanych, wód oligoceńskich.
zespół składa się z trzech budynków: schroniska górskiego, domu gospodarza i pijalni wód
© Karol Perkowski
rozwiązania projektowe
Drewniana konstrukcja zaprojektowanych obiektów opiera się na osadzonych w centralnej części czterech słupach. Do wierzchniej części przymocowane są krokwie, które w przestrzennym układzie kratownicowym pracują jako drewniana konstrukcja wieszakowa. Wykorzystując cechy formy, takie jak strzelistość i zwężanie ku górze, autor zaproponował wprowadzenie naturalnej cyrkulacji powietrza. Schłodzone powietrze poprzez system rekuperacji zostaje wtłoczone do części przyziemia. Zużyte lub zbyt gorące powietrze przemieszcza się poprzez system kanałów i klap do centralnej części, a następnie jest wyprowadzane na zewnątrz poprzez obszerne okno połaciowe.
oprac.: Dobrawa Bies
ilustracje dzięki uprzejmości Karola Perkowskiego
