Pomnik Królowej Elżbiety II,
projekt: Foster+Partners
W samym sercu Londynu, w parku St James”s Park – miejscu głęboko osadzonym w historii brytyjskiej monarchii – powstanie nowy, narodowy pomnik Królowej Elżbiety II. Jego projekt powierzono pracowni Foster + Partners. To nie będzie kolejny monument w klasycznym rozumieniu. Zamiast figury na piedestale – przestrzeń, która ma łączyć, zapraszać do refleksji i działać na wielu poziomach znaczeniowych.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt) — widok na przestrzeń nocą
wizualizacje © Foster + Partners
pejzaż, który opowiada o panowaniu Elżbiety II
Zwycięska koncepcja, wyłoniona w drodze konkursu, opowiada o długim i pełnym kontrastów panowaniu Elżbiety II poprzez język architektury krajobrazu, rzeźby i urbanistyki. Most, dwa ogrody, nowe bramy i rzeźby – to nie tylko kompozycja przestrzenna, lecz także metafora monarchini jako postaci spajającej epoki, kultury i wspólnoty. Projekt powstaje przy udziale wybitnych postaci świata sztuki i architektury krajobrazu: Yinki Shonibare oraz Michela Desvigne”a. Oficjalne odsłonięcie projektu zaplanowano na kwiecień 2026 roku, w setną rocznicę urodzin Królowej.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt) — to nie jest typowy pomnik, lecz przestrzeń obejmującą most, dwa ogrody, nowe bramy i rzeźby
wizualizacje © Foster + Partners
rzut oka na formę: plan, bryła, przestrzeń
Założenie przestrzenne zaprojektowane przez Foster + Partners to złożony układ, który rozwija się wzdłuż jednej z kluczowych osi St James”s Park. Centralnym punktem kompozycji jest nowy most – półprzezroczysta konstrukcja, która zastąpi istniejący Blue Bridge. Balustrada mostu, wykonana z odlewanego szkła, została zaprojektowana w formie subtelnego odniesienia do tiary ślubnej Elżbiety II – gestu symbolicznego, ale nie dosłownego. Most pełni nie tylko funkcję komunikacyjną, lecz również symboliczną – ma łączyć światy: przeszłość i przyszłość, Wielką Brytanię i wspólnotę narodów Commonwealth, życie publiczne i prywatne. To przestrzeń przenikania się znaczeń, w której użytkownik staje się częścią opowieści.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt) — centralnym punktem kompozycji będzie nowy most
wizualizacje © Foster + Partners
Po jego obu stronach zaplanowano dwa ogrody. Pierwszy – poświęcony społecznościom Wielkiej Brytanii, drugi – dedykowany Wspólnocie Narodów. Ogrody zostaną połączone nie tylko mostem, ale i systemem meandrujących ścieżek, które nawiązują do pierwotnego projektu sir Johna Nasha. W tej części koncepcji widać wyraźną próbę odtworzenia nie tylko układu krajobrazowego z XIX wieku, ale i ducha miejsca – harmonii między geometrią a naturalnym rytmem przyrody.
Zespół projektowy przewiduje także powstanie nowej bramy – nazwanej imieniem Księcia Filipa – oraz rozmieszczenie rzeźb figuralnych, których autor zostanie wyłoniony na późniejszym etapie. Całość dopełnią instalacje artystyczne, które będą odnosiły się do wartości wspólnotowych i kulturowej różnorodności, współtworząc nową narrację o pamięci i tożsamości.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt) — widok z lotu ptaka
wizualizacje © Foster + Partners
projekt jako manifest nowego myślenia o upamiętnianiu
Odchodząc od tradycyjnego, wertykalnego rozumienia pomnika, Foster + Partners proponują formę otwartą, wielowarstwową, w której pierwszoplanową rolę odgrywa doświadczenie przestrzeni. To nie pomnik, który ogląda się z dystansu, ale taki, przez który się przechodzi, który można przeżyć – w ruchu, w ciszy, w codzienności.
Jak podkreśla Norman Foster, inspiracją była sama Królowa – jej przywiązanie do historii i równoczesna otwartość na zmiany. Architekt wspomina osobiste spotkania z monarchinią – zarówno oficjalne, jak i bardziej prywatne – które pomogły w stworzeniu projektu, w którym sformalizowane aspekty monarchii współistnieją z jej ludzkim, nieformalnym wymiarem. Tę podwójność widać w całym założeniu – w równowadze między monumentalnością a delikatnością, nowoczesnością a zakorzenieniem w tradycji.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt) — Foster + Partners proponują formę otwartą, wielowarstwową
wizualizacje © Foster + Partners
Projekt zakłada minimalną ingerencję w istniejący ekosystem parku. Prace będą prowadzone etapowo, tak aby przez cały czas zachować przejście przez park – to ukłon nie tylko wobec krajobrazu, ale także codziennego rytmu życia londyńczyków. Elementy infrastruktury – oświetlenie, systemy MEP, dostępność – zostały zaplanowane z myślą o zrównoważonym rozwoju i maksymalnej dostępności dla wszystkich użytkowników, niezależnie od wieku czy sprawności.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt) — To w St James”s Parku przebiegają ceremonialne trasy, tu rozgrywają się państwowe uroczystości i nieformalne spotkania społeczne
wizualizacje © Foster + Partners
wpisanie w kontekst: St James”s Park
jako scena narodowej pamięci
St James”s Park to przestrzeń szczególna – zarówno z punktu widzenia historii konstytucyjnej Wielkiej Brytanii, jak i osobistych wątków biografii Elżbiety II. To tu przebiegają ceremonialne trasy, tu rozgrywają się państwowe uroczystości i nieformalne spotkania społeczne. Park znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Pałacu Buckingham, co nadaje nowemu założeniu wymiar niemal intymny.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt)
wizualizacje © Foster + Partners
Pomnik zostanie zlokalizowany na terenie pomiędzy The Mall, Birdcage Walk i Marlborough Gate – w miejscu o wyjątkowym znaczeniu symbolicznym i urbanistycznym. Wybór tej lokalizacji nadaje projektowi dodatkowej głębi – nie tylko jako miejsca pamięci, ale też jako żywej tkanki miasta, w której historia i teraźniejszość spotykają się w rytmie codziennych spacerów, przemarszów i chwil zatrzymania.
Architektura i krajobraz nie funkcjonują tu osobno – przeciwnie, są w pełni zintegrowane. Dzięki pracy takich specjalistów jak Michel Desvigne, Adrien Gardere czy Nigel Dunnett, projekt zachowuje wysoką wrażliwość na kontekst – nie tylko estetyczny, ale także ekologiczny i społeczny.
Pomnik Królowej Elżbiety II (projekt) — widok na monument królowej
wizualizacje © Foster + Partners
pomnik jako przestrzeń
– nowy paradygmat pamięci
Propozycja Foster + Partners to coś więcej niż projekt architektoniczny. To manifest – nowy sposób myślenia o pomniku w XXI wieku. Tu nie chodzi o monumentalność w klasycznym znaczeniu, ale o trwałość znaczeń i otwartość formy. Nie o dominację, lecz o współobecność.
Ten projekt pokazuje, że możliwe jest stworzenie miejsca, które jest zarówno hołdem, jak i zaproszeniem do dialogu. Przestrzeń, która – zamiast zamykać przeszłość w marmurze – oddycha teraźniejszością i patrzy w przyszłość. W tym sensie nowy pomnik Królowej Elżbiety II może stać się ważnym punktem odniesienia dla przyszłych realizacji – nie tylko w Wielkiej Brytanii. To przykład, jak architektura może mówić o wartościach, łączyć różnorodne perspektywy i jednocześnie pozostać blisko ludzi.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni Foster + Partners.
