„Śladami architektury warmińskiej wsi — poznaj, znajdź jej klimat, wyraź się twórczo szanując zastane dziedzictwo” – tak brzmiało motto warsztatów architektonicznych oraz eksperymentalnych zajęć stacjonarnych w ramach przedmiotu Architektury i Planowania Wsi, na Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej.
Osoby uczestniczące w programie na podstawie zebranych materiałów już na zajęciach stacjonarnych dokonali analizy wartości krajobrazu kulturowego, a przede wszystkim analizy charakterystycznej i szczególnej architektury warmińskiej wsi, ale również zaprojektowali nowe obiekty. Ich prace to nie tylko dowód głębokiego poszanowania tradycji warmińskiej wsi, ale także odpowiedź na współczesne potrzeby mieszkańców tego rejonu.
Kłębowo — propozycja szlaku turystycznego
proj.: Michalina Golda, Zosia Górska, Antek Jakubiec, Michał Kowalski, Emilia Romowicz, Mela Woźniak
Celem warsztatów była także odpowiedź na pytanie „Jak ochronić dziedzictwo kulturowe wsi warmińskiej przed zabudową dysharmonizującą?”. Zajęcia prowadziła dr arch. Ewa Widera z Zakładu Środowiska Zamieszkania pod kierownictwem dr hab. arch. Karoliny Tulkowskiej-Słyk, profesor uczelni, oraz doktorant mgr arch. Kacper Czubek.
jak kształtowała się tradycyjna warmińska wieś?
Obszarem badań były wybrane miejscowości wiejskie w gminie Lidzbark Warmiński, położonej około 50 kilometrów na północ od Olsztyna. Osoby studiujące podjęły się analizy panoramy i sylwety wsi, form zabudowy, charakterystycznego detalu oraz stosowanych tam materiałów. Zwróciły także uwagę na uwarunkowania przyrodnicze, krajobrazowe i komunikacyjne.
Obecny wyraz wsi warmińskiej jest odzwierciedleniem materialnego i niematerialnego dziedzictwa. Na jego ukształtowanie miały również, a może przede wszystkim wpływ, czynniki przyrodnicze, liczne wzgórza i pagórki bogato przyozdobione prostopadłymi do moreny czołowej jeziorami rynnowymi. To szczególne dziedzictwo z punktu widzenia wartości jakie ze sobą niesie. Dlaczego chronić to dziedzictwo?, to oczywiste, to dobro nasze wspólne i nie tylko narodowe, to dobro obecne w świadomości warmińskiego Polaka i warmińskiego Niemca, to wszystko co wiąże się z historią tych ziem w okresie ich obecności na niej, z historią tą wiadomą i tą przemilczaną, która jest cenna i powinna tworzyć wspólnotę jednoczącej się Europy
– komentuje Ewa Widera, prowadząca warsztaty.
wnętrza urbanistyczne — Kłębowo
proj.: Michalina Golda, Zosia Górska, Antek Jakubiec, Michał Kowalski, Emilia Romowicz, Mela Woźniak
Warsztaty objęły inwentaryzacje tematyczne pod trzema głównymi względami. Na płaszczyźnie urbanistycznej, obejmowały krajobraz wiejski i przyrodniczy, panoramę wsi, wnętrza urbanistyczne, a także układ charakterystyczny istniejącej zabudowy. Na płaszczyźnie architektonicznej osoby studiujące analizowały formy zabudowy z rozróżnieniem zabudowy mieszkalnej, inwentarskiej, gospodarczej i innej, zwracając uwagę również na wykorzystywane w owym czasie materiały budowlane. Kolejny obszar ich badań dotyczył warmińskiej architektury, jej formy i detalu. Analizie poddano również elementy dysharmonizujące w zakresie krajobrazu i architektury.
parterowe, drewniane, murowane z dachami krytymi strzechą, dachówką ceramiczną – jakie były dawne warmińskie domy?
W wyniku pierwszego etapu, który dotyczył analiz urbanistycznych, komunikacyjnych oraz analiz środowiska przyrodniczego, zajęć powstały plansze urbanistyczne miejscowości: Blanki, Kłębowo, Nowa Wieś Wielka, Kochanówka oraz Kraszewo.
Kraszewo — plansza urbanistyczna
proj.: Igor Guz, Cezary Kostecki, Szymon Krejtz, Jan Kusznieruk, Mikołaj Kycia, Maksymilian Plewa, Tymoteusz Przychodzień
Obszerną analizę wsi Kraszewo zaproponowała grupa w składzie Igor Guz, Cezary Kostecki, Szymon Krejtz, Jan Kusznieruk, Mikołaj Kycia, Maksymilian Plewa oraz Tymoteusz Przychodzień. Na stworzonych przez nich mapach zidentyfikowane zostały funkcje budynków oraz komunikacja.
Autorzy planszy zwracają uwagę na przewagę parterowych budynków z użytkowym poddaszem wznoszonych z cegły lub kamienia polnego, przykrytych dachami z dachówki ceramicznej lub słomy. Dostrzegli również powtarzającą się symetrię w bryłach obiektów i stosunkowo duże okna, a także mnogość detali zdobiących elewacje. Z ich analiz wynika również jasny układ ruralistyczny owalnicowy lub ulicowy, z centralnym placem, wokół którego koncentrowała się zwarta zabudowa.
Kłębowo — plansza urbanistyczna
proj.: Michalina Golda, Zosia Górska, Antek Jakubiec, Michał Kowalski, Emilia Romowicz, Mela Woźniak
Grupa w składzie Michalina Golda, Zosia Górska, Antek Jakubiec, Michał Kowalski, Emilia Romowicz oraz Mela Woźniak opracowała analizę miejscowości Kłębowo. Z ich pracy wynika procentowy udział zidentyfikowanych materiałów budowlanych na terenie wsi, dołączona została także mapa opisująca kompozycję urbanistyczną. Plansze zawierają także analizę zieleni oraz porównanie map miejscowości sprzed wojny z aktualnym stanem zabudowy.
Aleksandra Górecka, Zofia Karasek, Julia Koszowska, Natalia Runowska oraz Julia Szwajczak to autorki planszy urbanistycznej dotyczącej Nowej Wsi Wielkiej, na której znalazła się mapa funkcjonalna budynków wraz z fotografami charakterystycznych obiektów takich jak tynkowane i ceglane budynki mieszkalne, kościół czy świetlica.
Nowa Wieś Wielka — plansza urbanistyczna
proj.: Aleksandra Górecka, Zofia Karasek, Julia Koszowska, Natalia Runowska, Julia Szwajczak
klimat dawnej wsi uchwycony rysunkiem?
Mieszko Gorliński-Sobusiak, Karolina Mrówka, Kacper Rejniak, Karolina Szcześniak oraz Zofia Szczepkowska podjęli się analizy wsi Kochanówka, w której zaproponowali autorską zabudowę, nawiązującą do istniejącej struktury urbanistycznej.
Kochanówka — analiza zabudowy wiejskiej
proj.: Mieszko Gorliński-Sobusiak, Karolina Mrówka, Kacper Rejniak, Karolina Szcześniak, Zofia Szczepkowska
Adam Dziedzic, Katarzyna Milewska, Jan Królikowski, Ur szula Suchowierska, Bartłomiej Prusaczyk to autorzy analizy urbanistycznej wsi Blanki. Wykonali oni inwentraryzację fotograficzną charakterystyczną dla zabudowy wsi, a także autorskie, odręczne rysunki panoramy wsi oraz detali architektonicznych istniejącej zabudowy.
Blanki — charakterystyka zabudowy wsi
proj.: Adam Dziedzic, Katarzyna Milewska, Jan Królikowski, Urszula Suchowierska, Bartłomiej Prusaczyk
Odzwierciedlają one klimat regionu, poprzez zastosowanie rygorystycznych zasad gwarantowały harmonię układu przestrzennego. To właśnie forma zabudowy nadaje jej główny schemat przestrzenny, który bezpośrednio przekłada się na krajobraz kulturowy. – dodaje Ewa Widera.
nowe funkcje w starych murach?
W ramach ostatniego etapu warsztatów osoby studiujące indywidualnie pracowały nad wybranymi tematami projektowymi. Wybór indywidualnego tematu projektowego poprzedzony był dyskusją o wsi i jej przyszłości, jak również na podstawie przeprowadzonych wywiadów z lokalną społecznością wsi.
Ostatecznie powstało ponad 20 prac indywidualnych. Uczestnicy podjęli się zaprojektowania obiektów takich jak świetlice wiejskie o nowych funkcjach, domy jednorodzinne. Powstały także projekty adaptacji obiektów wiejskich na ośrodki sportowe. Szczegółowo zaprezentujemy je w nadchodzących artykułach.
grupa osób uczestniczących w warsztatach
© Politechnika Warszawska
Prowadzący zajęcia podkreślają, jak ważne było podejście Studentów do projektowania dla wykonania projektów była dojrzałość projektowa osób studiujących i ich poszanowanie dla zabytkowej tkanki warmińskiej wsi. Obecnie ich prace zobaczyć można w Gminnym Centrum Kultury w Pilniku, w Gminie Lidzbark Warmiński.
Maria Cipińska
Materiał przygotowany dzięki uprzejmości dr arch. Ewy Widery
