Dzwonek do drzwi z kamerą, podkowa umieszczona nad futryną, gaśnica w przedpokoju, wiecha zawieszona na konstrukcji dachu, alarm chroniący przed nieproszonymi gośćmi. Sposobów na to, aby czuć się bezpiecznie w architekturze, jest wiele. Różni je skuteczność, czasem nawet racjonalność. Ważne jest jednak to, co je łączy.
partnerzy A&B na Biennale
Biennale Architektury w Wenecji 2025
W Pawilonie Polskim na 19. Biennale Architektury w Wenecji otwarta została dziś wystawa „Lary i penaty. O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze” przygotowana przez interdyscyplinarny zespół w składzie: Aleksandra Kędziorek, Krzysztof Maniak, Katarzyna Przezwańska i Maciej Siuda.
Ekspozycję oglądać będzie można w Pawilonie Polonia przez cały okres trwania weneckiego Biennale — do 23 listopada 2025 roku. Tegoroczna odsłona największego święta architektury, której kuratorem jest włoski architekt Carlo Ratti, odbywa się pod hasłem „Intelligens. Naturalne. Sztuczne. Wspólne” („Intelligens. Natural. Artificial. Collective.”). Jak polska wystawa wpisuje się w ten motyw przewodni?
„Intelligens” mówi o inteligencji, która jest naturalna, sztuczna i wspólna. My rozumiemy ją poprzez pryzmat tych samych kategorii, tyle że w sposób przedoświeceniowy. Nie jest ona oparta tylko na sile rozumu, ale też emocjach czy wspólnotowości. „Lary i penaty” to atlas zbiorowej wiedzy. Carlo Ratti bardzo mocno podkreśla ostatnią sylabę głównego hasła gens, która oznacza ludzi. W naszej pracy zwracamy uwagę na ich potrzeby i niepokoje, które im towarzyszą
— tłumaczyła w rozmowie z Przemysławem Ciępką Aleksandra Kędziorek, kuratorka wystawy.
twórcy wystawy i Hanna Wróblewska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego — inauguracja wystawy „Lary i penaty. O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze” w Pawilonie Polskim na Biennale Architektury 2025
fot.: Milena Liebe, Archiwum Zachęty
lary i penaty
Tytułowe lary i penaty to dość archaiczne określenie odnoszące się zarówno do domu, jak i znajdujących się w nim sprzętów, dotyczy też opiekuńczych duchów, które dbały o domowe szczęście, chroniąc mieszkańców przed zagrożeniami. Jest to w pewnym sensie kolejna warstwa troski o poczucie bezpieczeństwa leżącego u podstaw architektury, która dawać nam ma przecież schronienie.
wystawa „Lary i penaty. O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze”
fot.: Ola Kloc
wystawa „Lary i penaty. O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze”
fot.: Ola Kloc
Twórcy wystawy przyjrzeli się rytuałom, zakorzenionym w tradycji przesądom (pochodzącym z porządku poczucia bezpieczeństwa) i technicznym rozwiązaniom, przepisom — budowlanym, przeciwpożarowym, BHP (pochodzącym z porządku bezpieczeństwa). Pokazali je jako równie ważne, wzajemnie się uzupełniające, wspierające ludzi w poczuciu sprawczości.
wystawa „Lary i penaty. O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze”
fot.: Ola Kloc
Ta wystawa jest w pewnym sensie zbiorem rekwizytów — przedmiotów, które są emanacjami lęków i jednocześnie odpowiedziami na nie. Służą do wykonywania różnych praktyk zapobiegawczych, zabezpieczających. Staramy się mieszać z sobą porządki, obok gaśnicy stoi na przykład różdżka radiestezyjna. Dzięki temu zacieramy podział na praktyki skuteczne i nieskuteczne, racjonalne i nieracjonalne
— dodaje Aleksandra Kędziorek.
gaśnica rzecz święta!
Ekspozycja zbudowana jest wokół osi, która zaczyna się jeszcze przed wejściem do Pawilonu Polonia — na dachu widać wiechę, nad drzwiami wisi podkowa, a dalej — w niszy przypominającej rokokową grotę — zamontowano gaśnicę. Gaśnice zresztą towarzyszą zwiedzającym od samego wejścia — zamontowane są po obu stronach przedsionka pawilonu. Nie zabrakło też niemalowanego drewna, opowieści o wkopywaniu jaj w fundamenty, przesądów związanych z podawaniem ręki przez próg i rozmaitych znaków ostrzegawczych.
wystawa „Lary i penaty. O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze”
fot.: Ola Kloc
A&B jest patronem medialnym wystawy. Rozmowę „Gaśnica rzecz święta! O budowaniu poczucia bezpieczeństwa w architekturze” z twórcami ekspozycji w Pawilonie Polskim na Biennale Architektury w Wenecji przeczytać możecie w majowym wydaniu A&B. Zapraszamy do lektury!
Jesteście ciekawi, co dzieje się podczas weneckiego Biennale? Zaglądajcie do nas, relacjonujemy dla Was to święto architektury na bieżąco!
***
Partner Główny A&B na Biennale:
Partnerzy A&B na Biennale:
