Studentki architektury wnętrz na Politechnice Poznańskiej podjęły się stworzenia autorskich koncepcji wnętrz domów jednorodzinnych, w pełni osadzonych w idei zrównoważonego rozwoju w ramach zajęć projektowych, prowadzonych przez dr sztuki Barbarę Linowiecką. Młode projektantki skupiły się na niskiej emisyjności, lokalności surowców i etycznym podejściu do kreowania przestrzeni.
Eco house_projektuj świadomie. Projekt domu zaprojektowany zgodnie z zadasą 8R
© Adrianna Chodzyńska
pokolenie odpowiedzialne za przyszłość
Barbara Linowiecka, doświadczona w temacie ekologii oraz świadomego projektowania, przez cały proces projektowy towarzyszyła młodym twórcom, inspirując je do wyboru materiałów o możliwie najmniejszym śladzie węglowym oraz do myślenia o przestrzeni w kategoriach 8R (reduce, reuse, recycle, rethink, refuse, rehome, repair, rot). Dzięki temu podjęte prace wykraczają poza standardowe zadanie projektowe i stanowią przykład odpowiedzialnego podejścia do roli architektki wnętrz, w pełni świadomej wpływu swoich decyzji na środowisko naturalne.
ekologiczne wyzwanie: dom o powierzchni 140 m²
Projekt miał służyć trzyosobowej rodzinie zamieszkającej budynek o powierzchni 140 m², ale istniało coś zdecydowanie więcej niż aspekt funkcjonalny czy estetyczny. Każda z autorek musiała przede wszystkim wykazać się umiejętnością analizowania cyklu życia materiałów, wyliczania ich śladu węglowego oraz przewidzenia możliwości ich ponownego wykorzystania w przyszłości. To oznaczało, że na etapie koncepcji nie wystarczyło zaproponować ładnych mebli i kolorów – należało jasno uzasadnić każdy wybór surowca, przyjrzeć się lokalnym dostawcom i zweryfikować, czy dana tkanina, drewno czy glina można będzie poddać recyklingowi lub kompostowaniu. W ten sposób projekt od początku do końca osadzony był w filozofii odpowiedzialności i minimalizowania negatywnego wpływu na planetę.
Eco house_projektuj świadomie. Projekt domu zaprojektowany zgodnie z zadasą 8R
© Aleksandra Kupsik
materiały i ich pochodzenie
W każdym z projektów dominowały materiały naturalne, pozyskiwane możliwie w najbliższym sąsiedztwie uczelni – ogromną wagę przykładano do drewna dębowego dostarczanego przez lokalne tartaki, które studentki zabezpieczyły jedynie olejem roślinnym, rezygnując z toksycznych lakierów. Dzięki temu podłogi, meble i zabudowy nie tylko cechowały się przyjemnym, naturalnym odcieniem, ale także będą łatwe w odnawianiu lub ewentualnym kompostowaniu po zakończeniu żywotności. Wnętrza ozdobiono także elementami z juty i ratanu – roślinnych włókien o niewielkim śladzie węglowym i znanych z wyjątkowej trwałości. Dodatkowo wykorzystano innowacyjny kompozyt sosnowy z igieł, woskowany naturalnym woskiem pszczelim – w pełni biodegradowalny materiał, który bez problemu może zostać poddany procesowi naturalnego rozkładu. Nie zabrakło też tkanin z recyklingu – zdecydowano się m.in. na R-Pet (włókna z przetworzonych butelek PET), a także na naturalne lniane i bawełniane materiały pochodzące z upraw ekologicznych. Dzięki temu tekstylia obecne we wnętrzu nie generowały dodatkowych odpadów oraz były całkowicie przyjazne alergikom. W kwestii wykończenia ścian studentki zastosowały gliniane tynki i naturalne farby, które poza walorami estetycznymi cechują się właściwościami oddychającymi i neutralizującymi wilgoć. Dodatkowym elementem luksusowego, a zarazem ekologicznego wykończenia był tadelakt – tradycyjny marokański tynk wapienny o wodoodpornej powłoce i głębokim, aksamitnym wykończeniu. Aby wprowadzić nutę innowacyjności, w wybranych projektach zastosowano także nanokryształy celulozy, roślinny materiał o wysokiej wytrzymałości mechanicznej, w pełni biodegradowalny i niezwykle trwały.
Eco house_projektuj świadomie. Projekt domu zaprojektowany zgodnie z zadasą 8R
© Gabriela Puławska
przekształcanie przestrzeni w harmonię z naturą
Studentki opracowały wnętrza, które integrują elementy naturalne i nowoczesne rozwiązania technologiczne, pokazując, że funkcjonalność i harmonia z naturą mogą iść w parze. Adrianna Chodzyńska zaproponowała wnętrze w ciepłych tonacjach ziemi, gdzie akcenty z litego drewna i kamienia tworzą przytulną strefę dzienną. Jej projekt oparty został na maksymalnym wykorzystaniu światła dziennego, tak by ograniczyć konieczność sztucznego oświetlenia; jasne ściany z naturalnych farb, podłogi z olejowanego dębu i kamienne detale wprowadzają ciepło i przytulność, a jednocześnie pozostają całkowicie ekologiczne. Z kolei Patrycja Dubińska skoncentrowała się na filozofii biofilii – wprowadziła do mieszkania ściany roślinne, które pełnią funkcję naturalnych filtrów powietrza, oraz zaprojektowała ukierunkowany dostęp do okien dachowych, dzięki czemu w pomieszczeniach panuje przyjemny mikroklimat. Jej meble modułowe, wykonane z litego drewna i kompozytu sosnowego z igieł, mogą być dowolnie rekonfigurowane w zależności od potrzeb domowników, co świetnie wpisuje się w zasadę reuse. W projekcie Jolanty Śnioszek nacisk położono na ergonomię i modularność – meble z surowców odzyskanych (np. z selekcjonowanych desek z rozbiórki starych budynków) zaprojektowano w taki sposób, by w razie uszkodzenia lub zmiany aranżacji można je było łatwo naprawić lub ponownie wykorzystać. Użycie odzyskanych desek, starannie oszlifowanych i zabezpieczonych naturalnym lakierem, nadało wnętrzu unikalnego charakteru, a jednocześnie pozwoliło oszczędzić surowce pierwotne. Natomiast Aleksandra Kupsik, uwzględniając zasady inteligentnego domu, zaprojektowała system zarządzania energią, który obejmuje energooszczędne oświetlenie LED z czujnikami ruchu, a także wentylację wykorzystującą naturalne filtry z roślin doniczkowych. Całość połączono z prostym panelem monitorującym zużycie prądu w czasie rzeczywistym, co pozwala mieszkańcom optymalizować koszty i minimalizować straty. Jej projekt wykazał, że nowoczesne technologie i ekologia nie muszą się wykluczać – dzięki inteligentnemu sterowaniu systemami można uzyskać komfort użytkowania przy jednoczesnym dbaniu o środowisko.
Eco house_projektuj świadomie. Projekt domu zaprojektowany zgodnie z zadasą 8R
© Jolanta Śnioszek
proces edukacyjny i rola mentorki
Kluczowym elementem działań dry Barbary Linowieckiej było wprowadzenie studentek w tematykę analizy cyklu życia materiałów oraz certyfikacji ekologicznej. W ramach kursu projektowania ekologicznego odbywały się wykłady i warsztaty, podczas których studentki poznawały kryteria oceny materiałów, metody obliczania śladu węglowego oraz zasady funkcjonowania systemów certyfikacji, takich jak LEED czy BREEAM. Podzielone na zespoły, przeprowadzały symulacje obliczeń emisji CO₂ związanych z transportem, obróbką i utylizacją różnych surowców. Dzięki temu wiedziały, czy dany rodzaj drewna lub tynku rzeczywiście zasługuje na miano przyjaznego środowisku, czy raczej obciąży budżet i przyczyni się do wzrostu emisji. Dra Barbara Linowiecka podkreślała, że rola architekta wnętrz to nie tylko wybór kolorów, faktur i wzorów – to odpowiedzialność za rzetelne informowanie inwestora o skutkach ekologicznych planowanych rozwiązań oraz umiejętność negocjowania kompromisów między estetyką a ochroną przyrody.
Eco house_projektuj świadomie. Projekt domu zaprojektowany zgodnie z zadasą 8R
© Patrycja Dubińska
Przeprowadzone po zakończeniu semestru badania ankietowe wykazały, że dzięki tej mentorskiej współpracy młode projektantki nie tylko uporządkowały wiedzę o cyklu życia materiałów, lecz także nauczyły się odrzucać surowce o zbyt wysokim „koszcie ekologicznym” i zrozumiały, że projektant wnętrz jest faktycznym ambasadorem idei zrównoważonego rozwoju. W trakcie zajęć każda decyzja projektowa musiała być poparta konkretnymi danymi: pochodzeniem materiału, sposobem produkcji, a także możliwościami recyrkulacji czy kompostowania. Takie krytyczne podejście zmieniało sposób myślenia – studentki uczyły się, że ekologia to nie dodatek, lecz integralna część procesu projektowego.
