Koniec grudnia — bo wtedy kończyliśmy przygotowywać numer styczniowy — to najlepszy czas na wszelkiego rodzaju podsumowania. I jak co roku prosimy praktyków oraz krytyków architektury, żeby napisali, co w danym roku uważają za sukces, a co za porażkę. Robimy to w konwencji KITÓW I HITÓW. Dajemy naszym Autorom i Autorkom całkowitą swobodę wypowiedzi i nie moderujemy tej dyskusji. Jesteśmy jej raczej bardzo ciekawi.
W poprzednich odcinkach cyklu wystąpili:
- Oskar Grąbczewski — architekt, pracownia OvO Grąbczewscy Architekci
- Filip Springer — reporter i fotograf
- Hubert Wąsek — prezes SARP Oddział Częstochowa
Maciej Franta w HITACH I KITACH 2022 z numeru A&B 01|2023
Ostatni rok to czas pogardy, ignorancji oraz braku szacunku dla człowieka — mamy za granicą wojnę, która oprócz wielkiej tragedii oraz śmierci właśnie realizuje kit stulecia, czyli wyburza zapewne niezwykle interesujący architektoniczny świat, o którym nie mamy większego pojęcia i już nie zdążymy mieć w pierwotnej formie. Realizacje budynków odstawiam więc na półkę, życząc sobie, by mój przyszłoroczny następca wskazał z braku problemów na świecie ciekawe przykłady i skoncentrował się na obszarze, który jest ważniejszy i bardziej trafia w mój sposób postrzegania architektury jako niezbędnego elementu naszego życia, kultury i dziedzictwa oraz nośnika historii w stuleciach, czyli naszej najbliższej przestrzeni, popularyzacji i prezentacji naszych dokonań światu oraz budowania polskiej marki architektury na świecie jako wartości.
Za hity uznaję
Małe sukcesy poprawy naszej przestrzeni w miastach w kontekście uchwały krajobrazowej i jej wdrażania, tu wyróżnienie wędruje do dwóch ośrodków: dużego miasta oraz małego kurortu górskiego, czyli Krakowa i Wisły. W tym drugim dodatkowy laur należy przyznać za próbę porządkowania również kompleksowo układu komunikacyjnego w mieście oraz fakt, że Wisła to jedyna górska miejscowość już prawie bez reklam.
Pierwsze duże ambitne realizacje naszych pracowni za granicą — tę bliższą na południu oraz dalej w świecie. Myślę, że rok 2023 będzie pierwszym, w którym zobaczymy ikoniczną architekturę wymyśloną w Polsce, ale zrealizowaną poza naszymi granicami: wielkie brawa dla wszystkich, którzy się do tego przyczyniają i ją tworzą, nie odpuszczając jakości.
Wspaniały „Archiprzewodnik po Polsce” Tomasza Malkowskiego i Roberta Koniecznego za popularyzowanie architektury jako atrakcji nie tylko dla architektów, ale dla wszystkich oraz zwrócenie uwagi ludzi i wskazanie, że jest ważna i może być elementem naszej tożsamości. Życzę wydania w języku angielskim oraz szerokiego druku na świecie.
Za kity uważam
Jak we wstępie — tragedię o wielu odsłonach za naszą wschodnią granicą, ze wszystkimi konsekwencjami. Dalszą ignorancję władzy dla naszej przestrzeni oraz brak kompleksowych rozwiązań urbanistycznych w skali kraju i realnego powrotu do planowania przestrzennego z prawdziwego zdarzenia wszędzie. Wydaje się, że póki nasze środowisko nie wykuje ze swoich szeregów potencjału politycznego, który zacznie angażować się w działania władzy, to będziemy wiecznie w impasie — tu puszczam oko do SARP-u — może warto o tym pomyśleć, zrobić i poprosić środowisko o wsparcie?
Z mojego najbliższego podwórka i bezpośredniego sąsiedztwa oraz mojej własnej historii — muszę zwrócić uwagę na kit, z którym osobiście staram się walczyć. Park Śląski, jedna z najciekawszych przestrzeni w tym kraju, a już na pewno najbardziej spektakularny park w Polsce zaprojektowany w 100 procentach, o niezwykłych funkcjach i ponadczasowej architekturze nie może doczekać się sprawnej i kompetentnej modernizacji. Na kit w obszarze tego problemu zasługuje zatwierdzone już wyburzenie restauracji Parkowa — wartościowego i ambitnego budynku czasów PRL, zaprojektowanego przez Zbigniewa Rzepeckiego — pewnej ikony tego miejsca oraz elementu pierwotnego założenia Parku, który z powodzeniem mógłby mieć nową, rentowną i ciekawą funkcję, a tymczasem usuwa się go w imię budowy czegoś kiedyś w przyszłości, bez żadnego planu. Całość zarządzania Parkiem oraz jego przestrzenią, chaotyczne remonty, brak choćny jednej osoby w zarządzie z wykształceniem architektonicznym oraz chyba już szósta zmiana prezesa w ostatnich latach to powody, które tworzą złe decyzje i kity w tej przestrzeni.
Maciej Franta
architekt, założyciel pracowni architektonicznej Franta Group Architects
