W sercu Krakowa, w obrębie starego Dworca Głównego, zespół studentów i studentek postanowił stworzyć przestrzeń, która wyróżnia się na tle zatłoczonego miasta i stanowi oazę odpoczynku, wyciszenia, regeneracji i integracji. Projekt ten, stworzony w ramach interdyscyplinarnych warsztatów „Nowa przestrzeń”, opiera się na koncepcji rezyliencji, adaptacji, elastyczności oraz bezpieczeństwa, odpowiadając na potrzeby różnych użytkowników i użytkowniczek, zarówno turystów/turystek, jak i mieszkańców/mieszkanek Krakowa. Zespół projektowy (Paulina Kawecka WAW ASP, Oliwia Tasiemska WAW ASP, Wiktoria Weselak WAW ASP, Camila Pisano WAW ASP Erasmus, Patryk Kurek IS UJ, Aleksandra Sawczuk KMiW AGH, Alicja Pietruszewska IGiGP UJ, Weronika Lebica WA PK oraz Paweł Janik IGiGP UJ) to grupa młodych ludzi z różnych uczelni, którzy połączyli swoje kompetencje, by stworzyć projekt pełen kreatywnych rozwiązań dla przestrzeni publicznej.
jednostka projektowa
© Paulina Kawecka, Oliwia Tasiemska, Wiktoria Weselak, Camila Pisano, Patryk Kurek, Aleksandra Sawczuk, Alicja Pietruszewska, Weronika Lebica, Paweł Janik
koncepcja rezyliencji w miejskim centrum
Projekt skupia się na koncepcji rezyliencji w kontekście miejskim – odporności, elastyczności i bezpieczeństwa. Okolica, w której mieści się Stary Dworzec Główny, jest jednym z najbardziej zatłoczonych i intensywnie użytkowanych obszarów Krakowa. To tutaj krzyżują się główne linie komunikacyjne miasta, zarówno tramwajowe, jak i kolejowe. Choć teren ten pełni funkcję komunikacyjną, dla wielu osób jest także punktem orientacyjnym, przestrzenią codziennych spotkań oraz ostatecznym etapem przed podróżą lub powrotem do domu. W odpowiedzi na intensywność tego miejsca, zespół postanowił stworzyć przestrzeń odporną na miejskie tempo życia, dając użytkownikom możliwość odcięcia się od hałasu i pędu dnia codziennego.
„(Do)wolność” – wolność od pośpiechu
Nazwa projektu, „(Do)wolność”, odzwierciedla ideę, którą projektanci chcieli wprowadzić w życie – umożliwić użytkownikom obiektu wybór przerwy od zgiełku miasta. Stworzona przestrzeń daje wolność zatrzymania się, odpoczynku oraz regeneracji, ale nie w formie ucieczki od rzeczywistości. To przestrzeń, która stwarza możliwość dostosowania się do swojego rytmu i potrzeb, pozwala się zatrzymać, by nabrać energii do dalszego działania. W tym kontekście przestrzeń oferuje wielofunkcyjne możliwości: od miejsc do cichego odpoczynku po przestrzenie do integracji społecznej, które pomagają w budowaniu wspólnoty.
analizy
© Paulina Kawecka, Oliwia Tasiemska, Wiktoria Weselak, Camila Pisano, Patryk Kurek, Aleksandra Sawczuk, Alicja Pietruszewska, Weronika Lebica, Paweł Janik
odpowiedź na potrzeby użytkowników i użytkowniczek
W odpowiedzi na różnorodne potrzeby odwiedzających, projekt podzielony został na dwie główne strefy – strefę cichą oraz strefę rekreacyjną. Strefa cicha to przestrzeń dla osób pragnących odpocząć w ciszy i harmonii. Zaaranżowana w stylu minimalistycznym z akcentami drewnianymi, pełna roślinności i delikatnego oświetlenia, zapewnia spokój i komfort, którego niezbędnie potrzebują osoby szukające wytchnienia od hałasu miasta. W tej przestrzeni znajdują się wygodne miejsca do siedzenia, biblioteka oraz punkt bookcrossingowy.
W odróżnieniu od strefy wyciszenia, strefa rekreacyjna to dynamiczna przestrzeń, która zaprasza do aktywności. Została zaprojektowana z myślą o rodzinach, grupach przyjaciół, a także osobach z dziećmi oraz zwierzętami. W tej części znajdziemy miejsce na gry planszowe i stołowe, plac zabaw dla dzieci, strefę z ekspozycjami prac studentów oraz lokalnych artystów, a także kawiarnię, w której mieszkańcy oraz turyści mogą spędzać czas wspólnie. Oddzielne strefy pozwalają na unikanie konfliktów, które mogłyby powstać w przypadku różnorodnych potrzeb i preferencji użytkowników/użytkowniczek.
Projekt nie ogranicza się tylko do stworzenia przestrzeni cichego odpoczynku czy rekreacji. Ważnym elementem jest także włączenie aspektu elastyczności i adaptacji w zależności od okoliczności. Projektanci i projektantki założyli, że w przyszłości przestrzeń będzie mogła być dostosowana do działań w czasie kryzysów. Wspomnienie o wykorzystaniu tego miejsca podczas kryzysu uchodźczego w 2022 roku, kiedy Stary Dworzec Główny stał się punktem koordynacji pomocy, podkreśla istotność tworzenia przestrzeni, które mogą reagować na społeczne potrzeby w trudnych chwilach. Dlatego część placu może zostać zaadaptowana do funkcji centrum pomocy, a także oferować tymczasowe wsparcie w sytuacjach kryzysowych.
wizualizacje
© Paulina Kawecka, Oliwia Tasiemska, Wiktoria Weselak, Camila Pisano, Patryk Kurek, Aleksandra Sawczuk, Alicja Pietruszewska, Weronika Lebica, Paweł Janik
Zespół projektowy zadbał o to, by przestrzeń była spójna z charakterem zabytkowego budynku Starego Dworca Głównego. Koncepcja wnętrz bazuje na harmonii między nowoczesnością a tradycją, wprowadzając elementy drewna, stonowane kolory, a także dbałość o akustykę, co sprawia, że każda z przestrzeni wpływa na zmysły użytkowników/użytkowniczek i tworzy poczucie spokoju lub aktywności w zależności od wybranej strefy.
rezyliencja i adaptacja jako kluczowe elementy przestrzeni
Strefa wyciszenia, w której zaplanowane zostały ażurowe kopuły, drewniane siedziska i przyjemne oświetlenie, to miejsce, które ma wprowadzać użytkowników/użytkowniczki w stan spokoju i równowagi. W przeciwieństwie do niej strefa rekreacyjna jest przestrzenią pełną życia – jasne kolory, dynamiczne oświetlenie, a także gry i zabawy angażujące uczestników w interakcję społeczną.
Wnętrze zostało zaprojektowane tak, by dostarczać użytkownikom wrażeń, które zmieniają się w zależności od pory dnia. Przestrzeń komunikacyjna stanowi delikatne przejście między strefą cichą a rekreacyjną, pomagając zintegrować obie przestrzenie w spójny, nowoczesny sposób.
wizualizacje
© Paulina Kawecka, Oliwia Tasiemska, Wiktoria Weselak, Camila Pisano, Patryk Kurek, Aleksandra Sawczuk, Alicja Pietruszewska, Weronika Lebica, Paweł Janik
Projekt Starego Dworca Głównego to przykład jak przestrzeń publiczna może odpowiedzieć na potrzebę równowagi między intensywnością miejskiego życia a potrzebą odpoczynku, ciszy i regeneracji. „(Do)wolność” nie tylko daje odwiedzającym możliwość odpoczynku, ale także umożliwia im elastyczną adaptację do różnych potrzeb – odpoczynek, zabawa, integracja. Zespół projektowy stworzył przestrzeń, która jest w stanie przetrwać próbę czasu, odpowiadając na zmieniające się potrzeby ludzi, ale również na wyzwania kryzysowe.