W odpowiedzi na rosnące potrzeby mieszkaniowe w Krakowie, szczególnie w obszarze dostępnych mieszkań dla osób mniej uprzywilejowanych, powstała koncepcja osiedla społecznego „Wesoła-Wspólnota”. Autorką projektu jest Anna Stachowicz, która opracowała go w ramach pracy dyplomowej na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej pod kierunkiem dr Damiana Poklewskiego-Koziełła.
Projekt zlokalizowany został przy ulicy Grzegórzeckiej 32, w dzielnicy Wesoła, na terenie objętym intensywną transformacją urbanistyczną. Zaproponowana forma zabudowy kwartałowej łączy poszanowanie lokalnego dziedzictwa z nowoczesnym spojrzeniem na funkcję społeczną architektury.
plan zagospodarowania terenu
© Anna Stachowicz
integracja zamiast izolacji
W odróżnieniu od zamkniętych enklaw luksusowego budownictwa, projekt „Wesoła-Wspólnota” ma charakter inkluzywny i otwarty. Zespół zabudowy tworzy zwarty kwartał miejski złożony z sześciu brył o zróżnicowanej wysokości (3–5 kondygnacji), połączonych zewnętrznymi galeriami. To właśnie galeriowa typologia została świadomie wybrana przez architektkę jako narzędzie integracji sąsiedzkiej – mieszkańcy spotykają się codziennie w przestrzeniach półpublicznych, co sprzyja tworzeniu więzi społecznych i poczuciu przynależności.
widok elewacji północnej i południowej, przekrój B-B
© Anna Stachowicz
Wspólnota jest tu nie tylko pojęciem symbolicznym – została zrealizowana poprzez szereg funkcji wspólnych, takich jak świetlica dla dzieci, bar mleczny, sklep spożywczy, a także sale warsztatowe do zajęć dla mieszkanek i mieszkańców. Kluczowym elementem osiedla jest zielony dziedziniec z placem zabaw, przestrzenią rekreacyjną, ogródkami uprawnymi i strefami relaksu, które zachęcają do aktywnego udziału we wspólnocie.
widok z lotu ptaka
© Anna Stachowicz
ekologia, ekonomia i estetyka
Projekt jest głęboko zakorzeniony w idei zrównoważonego rozwoju, zarówno pod względem społecznym, jak i środowiskowym. Osiedle zostało zaprojektowane tak, aby zminimalizować swój ślad węglowy oraz maksymalnie korzystać z naturalnych zasobów i lokalnych warunków klimatycznych. Na dachach budynków znalazły się zielone ogrody oraz panele fotowoltaiczne, które wytwarzają energię ze słońca.
W projekcie uwzględniono również zielono-niebieską infrastrukturę – system retencji wody deszczowej zapobiega podtopieniom i tworzy naturalne, ekologiczne korytarze. Wszystkie istniejące na działce drzewa zostały zachowane, a dodatkowo zaplanowano nasadzenia nowej roślinności, by zwiększyć komfort termiczny i akustyczny w gęstej zabudowie śródmiejskiej.
wizualizacja
© Anna Stachowicz
Równie ważnym aspektem projektu była ekonomiczna dostępność. Architektka postawiła na powtarzalny moduł konstrukcyjny oraz tanie, powszechnie dostępne materiały – konstrukcja słupowo-płytowa uzupełniona została przegrodami z bloczków silikatowych, zapewniających odpowiednią izolację cieplną i akustyczną, przy zachowaniu niskiego kosztu.
nowy obraz mieszkalnictwa społecznego
Projekt „Wesoła-Wspólnota” redefiniuje pojęcie zabudowy socjalnej, odchodząc od stygmatyzującego języka i proponując model inkluzywnego, otwartego osiedla społecznego. To nie tylko przestrzeń do życia, ale również miejsce wzmacniania więzi, rozwijania wspólnoty i aktywnego uczestnictwa w życiu sąsiedzkim.
wnętrze
© Anna Stachowicz
Znaczącym elementem koncepcji są ogrody zimowe, które pełnią nie tylko funkcję wypoczynkową, lecz również użytkową – mieszkanki i mieszkańcy mogą w nich uprawiać rośliny przez cały rok, co wspiera integrację i samoorganizację wspólnoty.
Osiedle jest otwarte na różnorodność społeczną i gotowe przyjąć osoby z różnych środowisk – nie izoluje, lecz łączy. Architektura nie pełni tu funkcji czysto użytkowej – jest narzędziem budowania relacji, inkluzywności i solidarności, co czyni ją wyjątkową propozycją w kontekście współczesnego mieszkalnictwa w Polsce.
