Zostań użytkownikiem portalu A&B i odbierz prezenty!
Zarejestruj się w portalu A&B i odbierz prezenty
maximize
Konkurs „Najlepszy Dyplom ARCHITEKTURA”

„Porażką roku, dekady, trzydziestolecia jest polityka mieszkaniowa w Polsce”

15 stycznia '25

Hity i kity 2024 roku

Grudzień — czas podsumowań. Stary rok odchodzi (smutna melodia w tle), nowy jest tuż za rogiem (fanfary). Stary był taki sobie, mógł być lepszy, ale grzechem byłoby narzekać. Nowy niesie nadzieję na zmiany na lepsze. Pora wybrać pięć najlepszych budynków, dziesięć ulubionych utworów (w tym pomoże nam Spotify), po trzy archiwtopy i archisztosy. Hity i kity. Czas stworzyć listę archiprzebojów. To ostatnie z każdym rokiem przychodzi mi coraz trudniej. Może to efekt zmęczenia materiału? Przekonania, że architektura wcale nie jest najważniejsza? Hity i kity zastępują sukcesy i porażki inicjatyw oraz działań obejmujących szersze spektrum niż „cztery ściany i dach”.

Porażką roku, dekady, trzydziestolecia jest polityka mieszkaniowa w Polsce. Wycofanie się państwa i rzucenie wszystkiego na żer deweloperom. Najdroższe kredyty hipoteczne w Europie. Architekci i architektki, którzy wskutek neoliberalnego eksperymentu zmienili się w wyciskarki PUM-u. Fliperzy urastający do rangi medialnych gwiazd i bohaterów przedsiębiorczości. Patodeweloperka, którą świetnie opisał Bartosz Józefiak (książka „Patodeweloperka. To nie jest kraj do mieszkania” to sukces smakujący nader gorzko, bo wolałbym, aby ta skądinąd bardzo dobra książka, nie miała okazji powstać).

Porażką jest podtrzymanie przez rząd premiera Donalda Tuska decyzji o odbudowie Pałacu Saskiego w Warszawie. Nie dlatego, że to kosztowna i w gruncie rzeczy zbędna inicjatywa (chociaż uważam ją za nadmiernie kosztowną i zbędną). Nie dlatego, że odtwarzanie neoklasycystycznej architektury w żelbecie jest co najmniej dyskusyjne. Nowy Saski zakryje ostatnią wojenną bliznę na ciele Warszawy. Wchłonie jedne z ostatnich trwałych ruin, jakie stanowi Grób Nieznanego Żołnierza. Miejsce, które powinno służyć pogłębionej refleksji o tragicznych skutkach wojny, zmieni w przestrzeń tromtadracji, pseudomocarstwowego zadęcia.

Kolejną (ostatnią już) porażką była tocząca się w mediach dyskusja wokół nowego gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Nie sam budynek autorstwa Thomasa Phifera. Nie opinie ekspertów. Medialny zgiełk, opinie publicystów, polityków i wszystkich tych, którzy uznali za nieodzowne wyrazić swoją nic niewnoszącą do dyskursu opinię, niemającą wiele wspólnego z architektoniczną jakością dzieła, a za to odzwierciedlającą światopoglądowe podziały w Polsce.

Na szczęście pęknięcie, które na poziomie krajowej polityki oraz mediów wydaje się nie do zasklepienia, potrafi zniknąć na poziomie lokalnych społeczności. Za ogromny sukces uważam działania mieszkańców Gdańska i Łodzi, którzy zablokowali chybione pomysły władz miejskich planujących odpowiednio: park świateł na górze Gradowej i festiwal muzyki elektronicznej w parku Na Zdrowiu. Wbrew temu, co może się wydawać politycznym decydentom, dla większości z nas chleb jest ważniejszy od igrzysk. Tym chlebem może być spokój, szacunek dla przyrody i miejsc pamięci, poszanowanie natury.

Sukcesem okazała się rewitalizacja placu Wolności w Łodzi (A2P2 Architecture & Planning oraz mamArchiteci). Znów, podobnie jak we wcześniej wspomnianych przypadkach, medialno-polityczna awantura wokół projektu i jego realizacji, okazała się burzą w bańce. Mieszkańcy zagłosowali nogami: tłumnie odwiedzają odnowioną przestrzeń, przesiadują na ławkach i trawnikach, spędzają czas w miejscu, które jeszcze kilka lat temu było w stanie przyprawić o grymas niechęci nawet najbardziej zagorzałych łodziofilów.

Sukces ponadczasowy (tak jak ponadczasowa jest porażka polityki mieszkaniowej) to działalność tych wszystkich architektek i architektów, którzy przekładają dobre rzemiosło nad formalne fajerwerki, a etos zawodu i misję społeczną nad zdjęcia (własne lub własnych realizacji) na lakierowanych okładkach miesięczników. Keep fighting!

 
Błażej Ciarkowski

więcej: A&B 1/2025 – Drewno w architekturze,
pobierz bezpłatne e-wydania A&B 

Głos został już oddany

ZAMIESZKANIE - BUDMA 2025
PORTA BY ME – konkurs
Podkręć swoje pomysły
INSPIRACJE