Nowy budynek zeroemisyjny stanął w norweskiej stolicy
Snøhetta zaprezentowała Vertikal Nydalen, wielofunkcyjny budynek z samowystarczalnym systemem regulującym temperaturę oraz naturalną wentylacją. Budynek, który został oficjalnie otwarty 25 kwietnia 2024 roku, mieści się w historycznym obszarze przemysłowym Nydalen nad rzeką Akerselva w Oslo. Vertikal Nydalen jest przykładem realizowania budynków zeroemisyjnych w świetle idei zrównoważonego rozwoju i najnowszych zdobyczy nauki.
Vertikal Nydalen — geneza przez transformację
W przeciągu kilku ostatnich dekad Nydalen przeszło transformację z tradycyjnej dzielnicy przemysłowej w strefę biznesu. Ponieważ Miasto zaplanowało ożywić okolicę i zmniejszyć w niej ruch samochodowy, wieżowiec stanął na miejscu dawnego parkingu. Na parterze mieści restauracje, na pierwszych pięciu piętrach biura, a na pozostałych — mieszkania.
Dla zachowania linii widokowych budynek został podzielony na dwie bryły o różnych wysokościach, z których tylko jedna wykorzystuje maksymalny pułap wysokościowy działki wynoszący 18 pięter. Wokół wieżowca utworzono zaułki i ciągi komunikacyjne dla pieszych. Wewnątrz budynek zapewnia optymalne nasłonecznienie, a na zewnątrz osłania przed wiatrem.
Fasada pokryta sosnowym drewnem
fot.: Lars Petter Pettersen | © Snøhetta
energetyczne potrójne zero: majstersztyk Snøhetta
Wedle zastosowanej zasady triple zero solution, Vertikal Nydalen nie wymaga dostaw energii służącej do: 1. ogrzewania, 2. chłodzenia i 3. wentylacji. Osiągnięto to za pomocą wody ze studni głębinowych, paneli fotowoltaicznych, niskoenergetycznego systemu termoregulacji oraz naturalnej wentylacji. Projekt osiągnął ponad 50-procentową ogólną redukcję emisji CO₂ (w produkcji materiałów i ich transporcie) w porównaniu z projektem referencyjnym.
obieg wody i powietrza
Krążąca w betonowych płytach i ścianach z cegły ceramicznej woda z odwiertów geotermalnych w zależności od pogody ochładza lub ogrzewa budynek. Energia cieplna pochłaniana przez beton w ciągu dnia uwalniana jest w nocy i w ten sposób optymalizuje temperaturę w wieżowcu. Panele fotowoltaiczne na dachu zasilają pompę ciepła, która steruje systemem ogrzewania i chłodzenia.
Jako architekci i członkowie branży budowlanej ponosimy wielką odpowiedzialność za znalezienie realnych rozwiązań dla ogromnych wyzwań środowiskowych, przed którymi dziś stoimy. Wramach wysiłków innowacyjnych naszego biura, dzięki Vertikal Nydalen zbadaliśmy nowe sposoby pracy — mówi Kjetil Trædal Thorsen, jeden z założycieli biura Snøhetta.
Ponieważ tradycyjne systemy wentylacyjne w biurowcach często wymagają obniżenia sufitu nawet o metr, rozwiązanie niewykorzystujące rur wentylacyjnych pozwala zaoszczędzić dużo miejsca — przestrzeni, która jest lepiej wykorzystana na światło i otwartość, która może radykalnie poprawić walory przestrzenne.
jak pozbyto się wentylatorów?
Ukośna fasada została zaprojektowana tak, aby tworzyć różnice ciśnień, które umożliwiają przepływ powietrza przez budynek. Powietrze dostaje się przez zawory w fasadzie, które otwierają się i zamykają w zależności od potrzeb. Gdy dwa okna otwierają się po różnych stronach budynku, różnica ciśnień wymusza ruch powietrza przez pokoje. Oprócz oczywistych korzyści środowiskowych naturalnie wentylowane biura mają mniejszą potrzebę przebudowy i konserwacji technicznej, dzięki czemu takie przestrzenie służą dłużej.
Perforowane balustrady balkonów
fot.: Lars Petter Pettersen | © Snøhetta
Vertikal Nydalen — widok z bliska i z daleka
Elewacja składa się z elementów pokrytych sosnowymi deskami. Drewno poddano obróbce cieplnej, co nadało mu ciepłego charakteru. Na drewnianej powierzchni wyróżniają się 43 skośne balkony wykończone stalą. Ich perforowane balustrady i wielopłaszczyznowe płyty przechwytują światło pod różnymi kątami, zapewniając obserwującym zależne od pory dnia wrażenia wizualne.
Nietradycyjne rozwiązania konstrukcyjne wymusiły pewne konsekwencje w projektowaniu wnętrza. Użycie materiałów wykończeniowych zniwelowałoby wpływ surowego betonu i dużej wysokości sufitu na system termoregulacji budynku. Dlatego też beton jest odsłonięty tak bardzo, jak to możliwe, a jedynie cienka warstwa dębowego parkietu jest przyklejona do betonowej podłogi apartamentów. Duże okna zapewniają mnóstwo światła (co jest rzadkością w przypadku nowego budownictwa) oraz widoki na okolicę, z których większość sięga aż do fiordu Oslo.
Przykład wnętrza Vertikal Nydalen urządzonego z minimalną ilością materiałów wykończeniowych
fot.: Lars Petter Pettersen | © Snøhetta
LowEx i Naturally — zdobycze nauki w realizacji Snøhetta
Rozwiązania zastosowane w Vertikal Nydalen są pokłosiem pracy dwóch zespołów badawczych wspieranych przez Norweską Radę ds. Badań Naukowych. Pierwszy, LowEx, ma na celu opracowanie nowych koncepcji zapewniających energię cieplną w budynkach o zerowym zużyciu energii i budynkach o dodatnim bilansie energetycznym, które docelowo mają być od 2 do 2,5 razy bardziej wydajne niż obecnie. Drugi, interdyscyplinarny projekt badawczy Naturally (Naturligvis), z udziałem 13 uczestników z norweskiego przemysłu budowlanego, koncentruje się na opracowywaniu nowych strategii naturalnej wentylacji.
Budynek jest projektem pilotażowym FutureBuilt certyfikowanym zgodnie z BREEAM NOR (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), z poziomem Excellent dla powierzchni biurowej i Very Good w mieszkaniach.
oddychający budynek — mikroklimat Vertikal Nydalen
Aby zbierać dane dotyczące wentylacji i temperatury budynku, we wszystkich jego obszarach rozmieszczono czujniki, które będą działać w czasie eksploatacji wieżowca. Ponadto wszystkie biurka w przestrzeniach biurowych mają kody QR, które prowadzą do formularza rejestracyjnego, w którym można zostawić zarówno pozytywne uwagi, jak i krytykę. Otwory wentylacyjne zostaną zaprogramowane tak, żeby reagować na bieżące pomiary z czujników i informacji użytkowników budynku. Użycie energii, klimat wewnętrzny i zadowolenie użytkowników będą mierzone w ramach projektu badawczego Hybrids — będącego rozszerzeniem projektu Naturally. Doświadczenia użytkowników w zakresie komfortu cieplnego i jakości powietrza będą monitorowane w ramach projektu SmartTune.
Jedno z ważnych pytań, na które może odpowiadzieć Vertikal Nydalen, brzmi następująco: czy możemy wyeliminować 80 procent technologii w nowoczesnym biurowcu i nadal osiągnąć doskonałe warunki jego użytku? Czy możemy pominąć większość drogich i skomplikowanych rozwiązań mechanicznych i zamiast tego zbudować solidny budynek z rozwiązaniami, które będą funkcjonować przez wiele dziesięcioleci, a jednocześnie zapewnią komfort termiczny i jakość powietrza? Wierzymy, że odpowiedź jest twierdząca, a Vertikal Nydalen pokazuje, jak można to zrobić — podsumowuje dr Tor Helge Dokka, główny doradca Skanska, dewelopera realizacji.
oprac.: Ania Kociucka
[na podstawie opisu autorskiego]
