Jordanówka nie jest jedynym budynkiem w Parku Jordana, którego obecny stan pozostawia wiele do życzenia. Na lepszą przyszłość czeka również „Bajlandia”, która od lat domaga się remontu i pomysłu na zagospodarowanie. Wygląda na to, że moment ten wreszcie może nadejść, bo krakowski Zarząd Zieleni Miejskiej ogłosił przetarg na dzierżawę i przebudowę obiektu. Jest jednak pewien haczyk — czy wpłynie on na ostateczny kształt inwestycji?
„Bajlandia” powstała w ramach działań prowadzonych w Parku Jordana po 1973 roku, kiedy jego terenem zaczęła zarządzać Dzielnicowa Rada Narodowa „Zwierzyniec”. W ramach akcji rewaloryzacyjnej wzniesiono wówczas słynną „Jordanówkę”, która formalnie nawiązywała do przedwojennego, okrągłego pawilonu, rozebranego po pożarze w 1967 roku. Pracami objęto również południowo-zachodnią część parku, gdzie usypano górkę saneczkową i wybudowano amfiteatr, u którego podnóża urządzona została sadzawka. Przy jednym z jej brzegów stanął parterowy pawilon, służący początkowo jako czynny w sezonie letnim bufet oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego, obsługiwana później przez Ośrodek Sportu i Rekreacji „Krakowianka”.
Widok na sadzawkę i budynek Bajlandii w Parku Jordana, 2023 rok
fot.: Oshkosh, © CC BY-SA 4.0 | Wikimedia Commons
najbrzydszy budynek w Parku Jordana
Pod koniec lat 90. pawilon ten dzierżawił Krzysztof Labudda i Fundacja Aktywne Dzieciaki im. Henryka Jordana. W późniejszym czasie budynek „wzbogacił” się o oprawę wątpliwej estetyki. Ściany zewnętrzne pokryto jaskrawym, seledynowym odcieniem, na narożach wymalowano z kolei kształty, mające imitować boniowanie oraz ślepe otwory okienne. Z biegiem czasu zestarzała się nie tylko wizja estetyczna, ale i sama substancja budynku, który od kilkunastu lat raczej straszy, niż ubogaca krajobraz Parku Jordana. „Bajlandia” stała się przykładem tego, jak powstała w PRLu infrastruktura w wyniku wieloletniego zaniedbania nie tylko przestaje służyć mieszkańcom, ale też negatywnie wpływa na jakość i estetykę przestrzeni publicznych.
Bajlandia w Parku Jordana w 2012 roku
fot.: Januszk57, ©CC BY 3.0 | Wikimedia Commons
Jako że budowla nigdy perłą architektury nie była, to jej przyszłość przewidywać można było dwojako — Bajlandia nadawała się albo do wyburzenia, albo gruntownej renowacji i rewitalizacji. Jeszcze w 2023 roku Piotr Kempf, ówczesny dyrektor ZZM, twierdził, że budynek najprawdopodobniej czeka rozbiórka. Krakowski Zarząd Zieleni Miejskiej ostatecznie wybrał jednak drugą z możliwości — „Bajlandia” przejdzie remont i nieznaczną rozbudowę wedle projektu przygotowanego kilka lat temu. Jak będzie wyglądać odnowiona „Bajlandia” i co znajdzie się w jej środku?
Koncepcja przebudowy 'Bajlandii' w Parku Jordana w Krakowie
proj.: Pracownia Inżynierska mgr inż. Czesław Hodurek | materiały przetargowe ZZM w Krakowie
remont „Bajlandii”
W styczniu Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie ogłosił nieograniczony przetarg na dzierżawę oraz remont i przebudowę Bajlandii wedle projektu przygotowanego jeszcze w 2021 roku przez Pracownię Inżynierską Czesława Hodurka. Ze względu na zły stan techniczny budynku, przeznaczono go do całościowej przebudowy, która ma za zadanie poszerzyć jego funkcjonalność, zwiększyć przestrzeń użytkową oraz dostosować estetykę obiektu do otaczającego go parku, przy jednoczesnym zachowaniu charakteru bryły.
powiększenie nadwieszenia z jednej strony (tak, aby możliwe było dodanie schodów zewnętrznych umożliwiających wejście na poziom dachu — utworzenie tarasu kawiarniano-widokowego), wprowadzenie dużych przeszkleń od strony fontanny, a także zaproponowano tymczasowe letnie zadaszenie (w kolorze tzw. Jordanówki). Aby nie zmienić bryły budynku, zaproponowano obsadzenie nadwieszonej attyki roślinnością i cofnięcie szklanej barierki — tym samym byłaby ona niewidoczna dla spacerowiczów na poziomie parku
— opisują projekt architekci.
Warto zaznaczyć, że wizualizacje przygotowane dla projektu mają charakter poglądowy, który internetowi komentatorzy przyjmują z umiarkowanym entuzjazmem. Istotnie, wizualizacje prezentują budynek o szarych, betonowych elewacjach i brutalistycznej estetyce. Dokładniejsza lektura dokumentacji zawartej w materiałach przetargowych pozwala jednak dowiedzieć się nieco więcej o zamierzeniach projektantów. Dla elewacji zaproponowano kolor kremowo-biały z antracytową stolarką okienną i innymi elementami aluminiowymi oraz stalowymi. Podobnie jak w przypadku poprzedniego budynku, nadwieszona nad nim attyka zostanie obłożona drewnem. W nowej wersji, z dachu „Bajlandii” będzie jednak zwisać roślinność, za którą ukryte zostaną szklane barierki. Nie wszystkie aspekty projektu są jednak jasne — w przedstawionej dokumentacji nie ujęto zagadnień prośrodowiskowych oraz kwestii dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.
Koncepcja przebudowy „Bajlandii” w Parku Jordana w Krakowie
proj.: Pracownia Inżynierska mgr inż. Czesław Hodurek | materiały przetargowe ZZM w Krakowie
Aranżacja wnętrza „Bajlandii” leżeć będzie w całości po stronie dzierżawcy. W myśl treści oferty przetargowej, organizator, którym jest krakowski ZZM, oceni nie tylko proponowaną przez oferentów wysokość czynszu, ale również charakter prowadzonej w budynku działalności gastronomicznej. W środku ma znaleźć się restauracja lub kawiarnia.
Koncepcja przebudowy 'Bajlandii' w Parku Jordana w Krakowie
proj.: Pracownia Inżynierska mgr inż. Czesław Hodurek | materiały przetargowe ZZM w Krakowie
jest i haczyk
Choć inicjatywa odnowienia „Bajlandii” w Parku Jordana wydaje się trafna, to już sama jej realizacja może nie przebiegać tak gładko. Z ogłoszenia przetargowego Zarządu Zieleni Miejskiej wynika, że potencjalny dzierżawca, oprócz opłaty czynszowej, zobowiązany jest w całości sfinansować przebudowę wedle projektu przedstawionego przez ZZM. Biorąc pod uwagę umiarkowany potencjał komercyjny „Bajlandii”, można spodziewać się, że chętnych na takie warunki będzie niewielu. Jeśli jednak takowi się znajdą, istnieje niebezpieczeństwo, że za wszelką cenę będą dążyć do minimalizacji kosztów przebudowy. W przypadku tak nieskomplikowanego projektu jakość materiałów oraz wykonawstwa jest kluczowa.
Amfiteatr w Parku Jordana w Krakowie
fot.: Mach240390 © CC BY-SA 4.0 | Wikimedia Commons
Gorzej niż obecnie zapewne nie będzie, jednak przeprowadzenie remontu budynku należącego do miasta w ramach przetargu, w którym wkład sektora publicznego ograniczony jest do minimum stwarza niebezpieczeństwo powstania realizacji o niskiej jakości. Partycypacja podmiotów prywatnych we współtworzeniu przestrzeni publicznych może być dobrym zjawiskiem, zawsze należy mieć jednak na uwadze siłę mechanizmów rynkowych, które grają decydującą rolę w takim procesie. W obliczu problemów budżetowych, z którymi obecnie mierzy się Kraków, można zadać sobie pytanie, czy to na pewno najlepszy moment na prowadzenie takiej inwestycji.
Opustoszała Jordanówka latem 2024 roku
fot.: Przemysław Ciępka
a kiedy remont Jordanówki?
Zupełnie inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku drugiego ważnego obiektu architektonicznego na terenie parku Jordana. O Jordanówkę, nazywaną również „okrąglakiem”, powstałą w 1974 roku mieszkańcy dopominają się od kilku lat. Obecnie stoi pusta i popada w ruinę. W 2023 roku powstał projekt konserwacji i modernizacji budynku, przeprowadzono również konsultacje społeczne, w których mieszkańcy wskazali, jaką funkcję powinna pełnić odnowiona Jordanówka. Wygląda jednak na to, że remont Jordanówki wreszcie ruszy, ponieważ w — bardzo skromnym — budżecie na 2025 roku, zabezpieczono 3 miliony złotych, które mają zostać przeznaczone na realizację tego projektu. Nie jest to z pewnością cała kwota, która potrzebna będzie na ten cel, bo jeszcze w 2022 roku koszty modernizacji i remontu okrąglaka szacowano na 5,6 miliona złotych. Można zatem spodziewać się, ze mieszkańcy i mieszkanki Krakowa na wypicie kawy w Jordanówce jeszcze trochę poczekają.
Projekt renowacji Jordanówki w Parku Jordana
© ZZM w Krakowie
Tego, czy „Bajlandię” czeka w najbliższym czasie remont, dowiemy się z kolei już niebawem — oferty przetargowe składane mogą być do 31 stycznia bieżącego roku, zaś otwarcie kopert nastąpi 5 lutego. Następnie Zarząd Zieleni Miejskiej wybierze najkorzystniejszą propozycję.
