Markthal (hala targowa),
projekt: MVRDV
W 2014 roku otwarto Markthal — pierwszą zadaszoną halę targową w Niderlandach, oferującą szeroką gamę produktów spożywczych z różnych stron świata. Jej koncepcja nawiązuje do portowej historii Rotterdamu, podkreślając związek miasta z międzynarodową wymianą handlową. Za projekt była odpowiedzialna pracownia MVRDV, która w 2004 roku zwyciężyła w konkursie zorganizowanym przez władze Rotterdamu na realizację projektu.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie – budynek znajduje się w historycznej dzielnicy Laurenskwartier
Fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV 2018
rewitalizacja Laurenskwartier
i historia terenu Markthal
Markthal znajduje się w historycznej dzielnicy Laurenskwartier, która obecnie przechodzi rewitalizację w ramach miejskich planów mających na celu ożywienie tej części miasta. Budynek usytuowano przy Binnenrotte, największym placu w centrum miasta, w pobliżu tętniącej życiem ulicy Blask. Jest to teren dawnego wału wzdłuż rzeki Rotte, która pod koniec XIX wieku została przekierowana. W związku z tym grunt w tym miejscu pozostawał niestabilny i wilgotny, co wymagało zastosowania specjalnych środków zabezpieczających w trakcie budowy.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie
Fot. Daria Scagliola, Stijn Brakkee © MVRDV 2018
hala targowa w sercu Rotterdamu
Celem miasta było stworzenie przestrzeni, która uzupełniłaby istniejący targ na świeżym powietrzu o funkcjonalną i zgodną z zaostrzającymi się europejskimi regulacjami strefę handlową, umożliwiającą sprzedaż świeżej i schłodzonej żywności w kontrolowanych warunkach. Drugim założeniem projektu było zwiększenie liczby mieszkańców centrum miasta, co miało przyczynić się do ożywienia tej części Rotterdamu i rozwoju lokalnych usług.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie
Fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV 2018
innowacyjna konstrukcja:
inspiracje i rozwiązania techniczne
Budowa obiektu, który czerpie inspirację z targowisk w Sztokholmie, Barcelonie i Walencji, trwała 5 lat. Budynek ma prostokątny plan, a jego elewacje przy krótszych bokach charakteryzują się łukową konstrukcją o wysokości 40 metrów, przypominającą kształtem podkowę. Ta forma pełni funkcję zadaszenia dla miejskiego targowiska znajdującego się wewnątrz.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie – przekrój poprzeczny
© MVRDV 2018
Na bocznych elewacjach zastosowano siatkę kablową – największą tego rodzaju w Europie – która zapewnia ochronę przed deszczem i wiatrem, jednocześnie zachowując transparentność. Siatka opiera się na konstrukcji przypominającej rakietę tenisową, gdzie stalowe kable utrzymują szklane panele. Zewnętrzna fasada budynku pokryta jest szarym kamieniem naturalnym, co współgra z posadzką hali i otaczającą przestrzenią publiczną.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie – boczne elewacje zostały przeszklone za pomocą siatki kablowej
© MVRDV 2018
największy mural w Niderlandach
Kamień podkreśla kolorowe wnętrze hali, w którym znajduje się największe dzieło sztuki w Niderlandach – mural „Róg Obfitości” autorstwa artystów z Rotterdamu, Arno Coenena i Iris Roskam, zajmujący powierzchnię 11 tysięcy m². Obraz przedstawia powiększone owoce, warzywa i kwiaty, które nawiązują do XVII-wiecznych holenderskich martwych natur. Aby uzyskać wysoką rozdzielczość, do stworzenia muralu użyto oprogramowania Pixar Animation. Wydrukowany na perforowanych panelach aluminiowych, mural jest zamontowany na panelach akustycznych, co pomaga w redukcji hałasu w przestrzeni.
Dzieło wywołuje iluzję leżenia na plecach na łące i patrzenia w górę, przez Markthal, wprost ku niebu. Słońce w centrum obrazu przedstawia róg obfitości, z którego spadają świeże produkty na ziemię
— podkreślają architekci MVRDV
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie – wewnątrz znajduje się największy mural w Niderlandach
Fot. Daria Scagliola, Stijn Brakkee © MVRDV 2018
hybrydowy charakter Markthal
– połączenie funkcji mieszkaniowych,
biurowych i handlowych
Markthal to obiekt łączący funkcje hali targowej, mieszkalnej oraz biurowej. Pracownia MVRDV podkreśla, że jest to pierwszy projekt tego typu, będący „budowlą-hybrydą”. Ponad dwieście mieszkań zlokalizowanych jest w obrębie łuku budynku, rozciągając się od trzeciego do jedenastego piętra. Apartamenty zaprojektowano zgodnie z rygorystycznymi holenderskimi normami dotyczącymi dostępu do naturalnego światła. Pomieszczenia wymagające dziennego oświetlenia znajdują się po zewnętrznej stronie budynku, natomiast kuchnie, jadalnie i pomieszczenia gospodarcze usytuowane są od strony hali, co zapewnia bezpośrednie połączenie z rynkiem. Okna skierowane na rynek są potrójnie szklone, co pozwala zredukować hałas i przenikanie zapachów. Każde mieszkanie oferuje widok na rzekę Maas lub pobliski kościół św. Laurensa.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie
Fot. Daria Scagliola, Stijn Brakkee © MVRDV 2018
Początkowy projekt zakładał budowę dwóch równoległych bloków mieszkalnych z halą targową pomiędzy nimi. Zespół projektowy dostrzegł jednak, że tradycyjne hale targowe południowej Europy często charakteryzują się ciemnymi, zamkniętymi przestrzeniami, które nie integrują się z otoczeniem. W kontrze do tego, hala w Rotterdamie miała być przestrzenią otwartą, zachęcającą do odwiedzin, a jednocześnie wspierającą rozwój dzielnicy Laurenskwartier oraz wschodniej części centrum miasta.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie
Fot. Daria Scagliola, Stijn Brakkee © MVRDV 2018
cały świat pod jednym dachem
W hali znajduje się 96 jednostek handlowych, ustawionych wzdłuż siebie, o średniej powierzchni 20 m² i szerokości 9 metrów. Stoiska, a także otaczające je restauracje i sklepy spożywcze, oferują szeroki wybór produktów w różnych przedziałach cenowych. Niektóre jednostki wyposażone są w szklane dachy, inne posiadają tarasy na dachu. Na poziomie -1 mieści się supermarket. Hala obejmuje cztery podziemne poziomy parkingowe, które pomieszczą 1200 pojazdów. Ulica Blaak, znajdująca się tuż przed budynkiem, pełni rolę ważnego węzła komunikacyjnego, który łączy pociągi, metro, autobusy i tramwaje.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie
Fot. Daria Scagliola, Stijn Brakkee © MVRDV 2018
zrównoważony rozwój
i ekologia w projekcie
Budynek jest połączony z miejskim systemem ogrzewania oraz systemem przechowywania energii cieplnej, zlokalizowanym pod jego powierzchnią. System ten będzie także zapewniał ogrzewanie i chłodzenie kilku pobliskich budynków. Hala jest wentylowana naturalnie – świeże powietrze napływa pod szklaną fasadą, unosi się ku górze, a następnie wydostaje przez szyby wentylacyjne w dachu. Jest to system termiczny, który działa bez potrzeby stosowania dodatkowych instalacji. Budynek otrzymał certyfikat BREEAM, co jest rzadko spotykane w przypadku obiektów handlowych. W ramach projektu współpracowano z ekologami, którzy zaproponowali poprawę wartości ekologicznej lokalizacji. Dzięki ich sugestiom w elewacjach budynku stworzono schronienia dla nietoperzy i jerzyków.
Hala Targowa (Markthal) w Rotterdamie – rzut pierwszego piętra
© MVRDV 2018
W ciągu dnia hala pełni funkcję rynku, a wieczorami staje się tętniącym życiem miejscem, w którym działają restauracje usytuowane na pierwszym piętrze. Charakterystyczna forma budynku oraz kolorowe wnętrza sprawiają, że Markthal przyciąga wzrok. Unikalność projektu nie wynika tylko z jego kształtu i skali, ale przede wszystkim z innowacyjnego połączenia różnorodnych funkcji. Budynek, który łączy apartamenty, targ świeżej żywności, sklepy spożywcze, restauracje, supermarket oraz podziemny parking, stanowi rozwiązanie charakterystyczne wyłącznie dla Rotterdamu.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni MVRDV.
